مجازات استفاده از سند مجعول و کلاهبرداری
یکی از موارد حقوقی مهم استفاده از سند مجعول و انجام اقدامات کلاهبردارانه است. گاهی تغییر دادن یک سند به صورت عمدی و آگاهانه انجام می‌شود. با انجام چنین کارهایی، مجازات‌هایی در انتظار فرد جاعل خواهد بود. در جرم کلاهبرداری با جعل سند، فرد جعل کننده، سند تقلبی را به جای سند اصلی ارائه می‌دهد و با آن اقدامات سودجویانه را صورت می‌دهد.برای آشنایی با مجازات استفاده از سند مجعول،تا انتها این مقاله از موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو همراه ما باشید.
“مقاله پشنهادی “
فهرست محتوا
استفاده از سند مجعول و جرم جعل
معمولاً جرم جعل سند و استفاده از سند مجعول دو جرم مجزا محسوب شده که عمدتاً با هم اتفاق می افتند. بنابراین برای این دو جرم مجازات‌های جداگانه‌ای در نظر گرفته شده است. جعل اسکناس، سکه، سند خانه، برگه چک و مدارک هویتی همچون پاسپورت و غیره از جمله اقدامات مربوط به جرم جعل هستند. در قانون تعزیرات مصوب ۱۳۷۵ درباره انواع مختلف جرم جعل و احکام مربوط به آن توضیحاتی آمده است.
جرم جعل عبارت است از ایجاد یک سند یا نوشته تقلبی به جای نسخه اصلی، ساختن مهر و یا تقلید از امضای دیگران به صورت رسمی یا غیررسمی، تراشیدن، خراشیدن، قلم بردن، محو کردن، سیاه کردن و دست بردن در هر گونه متن اسناد و یا تغییر تاریخ آن‌ها نسبت به تاریخ اصلی و همچنین امضای تقلبی و مهر تقلبی که همگی از مصادیق جرم جعل به شمار می‌روند.
در ذیل انواع جعل مادی که در قانون مجازات اسلامی مطرح شده‌اند را مشاهده می‌کنید.
- جعل اسکناس
- جعل گواهی پزشکی
- جعل مدرک تحصیلی
- جعل احکام دادگاه‌ها
- صدور گواهی نامه خلاف واقع
- جعل در اسناد و نوشته‌های رسمی
- جعل در اسناد و نوشته‌های غیر رسمی
- جعل احکام یا امضا یا مهر یا فرمان یا دستخط مقامات دولتی
- شرکت در آزمون به جای دیگری یا شرکت دادن دیگری به جای خود
برای دریافت مشاوره رایگان در زمینه جعل و کلاهبرداری ، می توانید از طریق لینک زیر
با وکلای موسسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو در ارتباط باشید.
در ساختن نوشته و یا سند، معمولاً اوراق کاغذی به صورت شبیه سازی شده و با تقلب و فریب کاری ارائه می‌شوند. به عبارت دیگر فرد جاعل با ساختن این نوشته‌ها و اسناد غیر رسمی، سعی در سودجویی و سوء استفاده از دیگران دارد.
- ساختن مهر و امضاء شخصی فرد دیگر
در این جرم، فرد جلب کننده امضای شخص اصلی را به جای او تقلید کرده و یا با استفاده از مهر شخصی او، پای اسناد و مدارک را مهر زده و یا امضا می‌کند. بدین ترتیب در معاملات، اشکالات حقوقی و قانونی پدید می‌آید چرا که امضا و مهر فرد دیگر بدون اجازه او مورد جعل قرار می‌گیرد.
خوب است بدانید که ایجاد اثر انگشت نیز از انواع جرم جعل شناخته شده و مانند جعل امضا و استفاده از مهر شخصی دیگران است. چرا که با استفاده از اثر انگشت تقلبی نیز می‌توان مردم را فریب داده و از آن‌ها سوء استفاده‌های مالی و حقوقی نمود. در برخی موارد نیز فرد جاعل اقدام به شبیه‌سازی سکه و اسکناس می‌کند و آن‌ها را به جای اسکناس‌ها و سکه‌های اصلی به مردم فروخته و یا ارائه می‌کند.
- تراشیدن، قلم بردن، خراشیدن، محو کردن، الحاق کردن یا سیاه کردن اسناد
در این گونه مصادیق جرم جعل که توسط کارشناسان متخصص جعل شناسایی می‌شود، فرد کلاهبردار با دست بردن، قلم بردن، خراشیدن، محو کردن، سیاه کردن و تراشیدن یا الحاق کردن چیزهایی به نسخه اصلی سند یا نوشته، سعی در به اشتباه انداختن دیگران دارد. این نیز یکی از مصادیق جرم جعل به حساب آمده و مجازات مخصوص به خودش را در پی دارد.
جرم جعل با استفاده از سند مجعول
حال که با انواع مختلف مصادیق جرم جعل آشنا شدید، خوب است که در رابطه با شرایط تحقق جرم جعل و همچنین جعل سند یا نوشته اعم از رسمی یا غیررسمی و یا سایر جرم‌های جهل همچون ساختن تمبر، منگنه، تعیین عیار طلا و نقره، امضا و مهر، اسکناس، علامات اداری و غیره آشنا شوید که در ادامه آن‌ها را توضیح می‌دهیم.
شرایط تحقق جرم جعل چیست؟
به طور کلی جرم جعل یعنی ساختن و تقلب کردن در هر چیزی که نسخه اصلی آن موجود بوده و باعث به اشتباه انداختن دیگران و تقلب در قبال آنان می‌شود. در جرم جعل از آنجایی که اسناد ایجاد شده و یا اشیای ساخته شده به صورت کاملاً مشابه می‌باشند، باعث می‌شوند که افراد آن را با نسخه اصلی اشتباه بگیرند و دچار ضرر و زیان گردند. یکی از جرائم مربوط به جعل که بسیار رخ می‌دهد، استفاده از سند مجعول است که این سند می‌توانند متعلق به خانه، چک و غیره باشد.
یکی از شرایط تحقق جرم جعل، عنصر مادی جرم جعل است. به طور کلی شرایط تحقق جرم جعل دارای دو نوع می‌باشد که عبارتند از: جعل مادی و جعل معنوی.
جعل مادی یعنی اینکه فرد کلاهبردار سند یا نوشته را مخدوش کند. قانونگذار در قانون تعزیرات مصوب سال ۱۳۷۵ انواع جرم جعل و مجازات‌های مربوط به آن را پیش بینی کرده است. جرم جعل مادی معمولاً با فعل مثبت محقق می‌شود. در ادامه شما را با برخی از انواع جعل مادی در قانون مجازات اسلامی و جرم انگاری آشنا می‌کنیم و این موارد را به تفصیل توضیح می‌دهیم.
استفاده از سند مجعول و ارکان تشکیل دهنده آن
در این مقاله از موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو که به طور کامل جرم جعل و استفاده از سند مجعول را توضیح دادیم، می‌خواهیم شما را با ارکان تشکیل دهنده جرم جعل نیز آشنا کنیم. استفاده از سند مجعول یعنی اینکه فردی با به کار بردن یک سند تقلبی به جای سند واقعی، باعث سوء استفاده و وارد آوردن ضرر و زیان‌های مالی به افراد دیگر شود. عنصر مادی جرم فعل مثبت «استفاده کردن» از سند می‌باشد.
عنصر مادی شامل رفتار فیزیکی و شرایط لازم برای تحقق جرم استفاده از سند مجعول می‌باشد. رفتار فیزیکی یعنی اینکه فرد از سند مجعول استفاده کرده و آن را به مرجعی مانند دادگاه یا مراجع ثبتی ارائه بدهد. شرایط لازم برای تحقق جرم جعل نیز آن است که فرد جعل کننده به صورت متقلبانه و به قصد فریب افراد، سند را در اختیار آن‌ها قرار دهد.
در عنصر مادی جرم جعل نیز، فرد جاعل به جعلی بودن آگاه است و با آگاهی از تقلبی بودن، از آن استفاده می‌کند. اگر فردی مرتکب جرم جعل شود و اطلاعی از جعلی بودن آن نداشته باشد، مورد مجازات قرار نمی‌گیرد. معمولاً جرم استفاده از سند مجعول وابسته به قید و امری نیست و به صرف استفاده و ارائه آن جرم تلقی می‌شود. حتی اگر باعث فریب دیگران نیز نشود به صورت بالفعل جرم است.
گاهی ممکن است در اسناد و مدارک تحصیلی نیز از جعل و ایجاد مدارک تقلبی استفاده شود. در رابطه با عنصر معنوی در جرم جعل نیز باید بگویم که در استفاده از سند مجعول، فرد با سوء نیت و قصد ارتکاب به جرم از این سند استفاده نموده است. عنصر قانونی نیز سومین عنصر در جرم جعل به شمار می‌رود.
مجازات استفاده از سند مجعول چیست؟
مجازات قانونی جرم جعل در موارد مختلفی مورد بررسی قرار گرفته و بنا بر قانون مجازات اسلامی بخش تعزیرات مصوب ۱۳۷۵، فردی که نوشته‌ها و اسناد را به صورت متقلّبانه ایجاد کرده و اقدام به جرم کلاهبرداری با جعل سند نموده باشد به حبس از شش ماه تا سه سال یا پرداخت جزای نقدی ۳ تا ۱۸ میلیون ریال محکوم می‌گردد.
همچنین تعیین جرم استفاده از سند مجعول نیازمند تخصص و تجربه بالا در امور حقوقی و قضایی است که باید حتماً وکیل کیفری آن را تشخیص داده و به آن رسیدگی نماید. همان طور که گفتیم جرم جعل انواع گوناگونی دارد. بنابراین مجازات‌های تعیین شده برای آن هم بسته به نوع جرم متفاوت می‌باشد. در زیر انواع جرم جعل و مجازات‌های مربوط به هر یک را بررسی می‌کنیم.
- مجازات جعل در اسناد و نوشته‌ها
بر اساس قانون مجازات اسلامی اگر جرم جعل در اسناد و نوشته‌ها صورت گرفته باشد و اسناد تقلبی به جای اسناد و نوشته‌های رسمی ارائه گردیده باشد، فرد جاعل به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال محکوم شده یا باید سه تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی بپردازد. همچنین اگر فرد جاعل کارمند دولت باشد و در حین انجام وظیفه خود مرتکب جرم جعل در اسناد رسمی شده باشد، بین ۱ تا ۵ سال حبس در انتظار او خواهد بود و همچنین به پرداخت ۶ تا ۳۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌گردد.
همچنین اگر فرد کارمند دولت نباشد مجازات تعیین شده برای او شش ماه تا سه سال حبس و پرداخت جزای نقدی ۳ تا ۱۸ میلیون ریال می‌باشد.
- مجازات استفاده از سند مجعول
یکی دیگر از جرائم مرتبط با جرم جعل، این است که از سند جعل شده استفاده نمایید. یعنی اینکه فرد جعل کننده پس از ایجاد سند تقلبی، آن را به جای سند اصلی ارائه داده و مردم یا شرکت‌ها و به طور کلی اشخاص حقیقی و حقوقی را مورد کلاهبرداری قرار دهد.
بدین ترتیب چنین فردی علاوه بر ساخت سند جعلی، به دلیل استفاده از این سند مرتکب جرم کلاهبرداری شده و مجازات ۶ ماه تا سه سال حبس یا پرداخت سه تا ۱۸ میلیون ریال در صورتی که سند غیر رسمی باشد، برایش تعیین می‌گردد. همچنین شش ماه تا دو سال حبس یا پرداخت سه تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی برای کسی است که برای اسناد رسمی کلاهبرداری را صورت داده باشد.
نکته مهم دیگری که در رابطه با استفاده از سند مجعول وجود دارد این است که همان طور که گفتیم یک جرم مستقل از جرم جعل به حساب می‌آید. اگر فردی سندی را جعل نموده و از آن استفاده کند به هر دو جرم محکوم شده و هر دو مجازات یعنی هم مجازات جرم جعل و هم مجازات جرم استفاده از سند مجعول برای او در نظر گرفته می‌شود.
- مجازات جعل مهر و امضا
یکی از جرائم کلاهبرداری و جعل، مربوط به جعل مهر و امضا می‌باشد. هر روزه معاملات بسیاری صورت می‌گیرد و اسناد و نوشته‌های بسیاری میان افراد رد و بدل می‌شود. اگر امضا و مهر پای این اسناد و نوشته‌ها فاقد اعتبار بوده و تقلبی باشند، این کار کلاهبرداری محسوب شده و صاحب امضا و مهر می‌تواند دادخواست شکایت خود را بر علیه فرد جاعل ارائه دهد. چرا که اگر مهر شخصی و امضای فردی جعل شدهو مورد سوء استفاده قرار گرفته باشد، اعتبارش خدشه‌دار می‌شود. همچنین ممکن است عده‌ای شاکی بر علیه او به وجود بیایند که باعث بدنام شدن فرد صاحب امضا و مهر گردند.
بسیاری از موارد جرم جعل مربوط به امضا روی چک ها و همچنین جعل مهر، بیشتر در رابطه با جعل مهر شرکت‌ها، مؤسسات و ادارات دولتی می‌باشد.
در قانون مجازات اسلامی جرم جعل امضا یک جرم مستقل شناخته نشده و اگر جعل امضا در سند و نوشته صورت گیرد، همان جرم جعل سند در نظر گرفته می‌شود. اما جرم جعل مهر و استفاده از مهر جعلی و تقلبی یک جرم مجزا محسوب شده و مجازاتی در پی خواهد داشت. ساختن مهرهای مربوط به مؤسسات ،ادارات دولتی ،شرکت‌ها ،نهادها و ادارات غیر دولتی مثل شهرداری‌ها و غیره، در واقع یک جرم جداگانه شناخته می‌شود، حتی اگر مورد استفاده نیز قرار نگیرد. بر اساس ماده ۵۳۰ قانون تعزیرات مجازات اسلامی، مجازات 2 ماه تا ۲ سال حبس را در پی دارد.
- مجازات جعل علامت
یکی دیگر از انواع جرائم کلاهبرداری و جعل، ایجاد علامت می‌باشد. برای مثال علامت‌های بین المللی همچون ایزوها برای نشان دادن سطح کیفی کالاها و همچنین علامت استاندارد و علامت سلامت وزارت بهداشت، از جمله علامت‌هایی هستند که ممکن است مورد جعل قرار گیرند.
همچنین آرم شرکت‌ها علامت‌ها و نشانه‌های مربوط به شرکت‌های غیر دولتی، مؤسسات تجاری، مؤسسات دولتی و غیره نیز که بر روی کالاها و خدمات آن‌ها درج می‌شود، ممکن است به صورت جعلی توسط افراد جاعل، مورد سوء استفاده قرار گیرند. بدین ترتیب اصالت یک کالا به مشکل بر می‌خورد و مصرف کننده اجناس تقلبی را به جای کالاهای اصلی تحویل می‌گیرد و این خود یکی از انواع جرم کلاهبرداری است که مجازات حبس بعضاً طولانی مدت را دارد.
- مجازات تصویر برداری از مدارک دولتی و اوراق هویتی
یکی از کارهای مربوط به جرم جعل که کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، این است که از کارت‌های شناسایی، مدارک دولتی و اوراق هویتی به شکلی که اصل و تقلبی بودن آن قابل تشخیص نباشد، تصویربرداری گردد. قانون مجازات اسلامی، این عمل را جرم می‌داند و اعلام کرده که اگر کپی مدارک به عنوان اصلی آن مورد استفاده قرار گیرد و سبب به اشتباه انداختن دیگران شود، فرد مجرم مورد مجازات واقع شده و برای او حکم حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا جزای نقدی ۳ تا ۱۲ میلیون ریال در نظر گرفته می‌شود.
اما اگر فرد از این مسئله آگاه نباشد و صرفاً برای حفظ مدارک اصلی از آن‌ها عکس یا کپی بگیرد، شرایط متفاوت بوده و باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد که ارتکاب جرم صورت گرفته یا خیر.
اگر می‌خواهید مورد سوء استفاده در اسناد و مدارک جعلی و همچنین کلاهبرداری های رایج از این دست قرار نگیرید، توصیه می‌کنیم که از کارشناسان و وکلای کارکشته و حرفه‌ای موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو کمک بگیرید و تمامی مسائل حقوقی خود را به آن‌ها سپرده و در مورد همه امور قانونی و حقوق خود آسوده خاطر باشید.
