دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند
با موضوع دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند با شما مخاطبان گرامی همراه هستیم
در نظام حقوقی ایران دادگاه های عمومی کشور به دادگاه های کیفری و حقوقی تقسیم می شود.
در نگاهی به دادگاه کیفری ما با دادگاه کیفری یک، دادگاه کیفری دو ، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان، دادگاه نظامی یک و دادگاه نظامی دو، دادگاه نظامی زمان جنگ و نقش دادسرا در امور کیفری آشنا خواهیم شد.
و انتهای این مقاله و در پاسخ پرسش شما مخاطبان گرامی که پرسیده بودید انواع شکایت کیفری کدامند ما 85 عنوان شکایت کیفری را ارایه نمودیم تا مورد استفاده شما عزیزان قرار بگیرد.
دادگاه عمومی حقوقی محلی است که اشخاص در آن مسایل و اختلافات غیر کیفری را مطرح می سازند .
موضوع مسایل کیفری همان قانون جرم و مجازات است ،به اصطلاح شامل اعمالی می شود که قانونگذار آن ها را جرم دانسته و برای آن مجازات در نظر گرفته است.
زمانی که تعهدی به موقع انجام نمی شود،مردی مهریه همسر خود را نمی پردازد ،کسی بدهی طلبکار را نمی پردازد یا فروشنده خانه حاضر به انتقال سند آن نمی شود ما برای گرفتن حق خود باید به دادگاه حقوقی مراجعه نماییم .
در این مقاله می خوانیم
روند اعتراض به احکام دادگاه کیفری دو. 10
دلایل تجدیدنظر خواهی از آرا دادگاه کیفری دو شامل چه مواردی است؟. 10
دادگاه کیفری یک را بهتر بشناسیم. 11
با شما سری به دادگاه انقلاب می زنیم. 13
سری به قوانین دادگاه اطفال بزنیم. 13
ساختار دادگاه اطفال و نوجوانان چگونه است.. 16
ویژگی خاص قضات دادگاه اطفال و دادسرای نوجوانان. 16
موارد الزام حضور وکیل در دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان. 17
اما زمانی که به شخصی توهین می شود ،مردی علیرغم دارایی نفقه همسر خود را با سونیت نمی پردازد ،شخصی با دادن وعده های دروغین از مردم مبالغی دریافت می کند یا فردی اموال دیگری را سرقت می کند یا شخصی وارد یک رابطه نامشروع می شود .یا شخصی اقدام به نوشیدن نوشیدنی های الکی می نماید در اینجا پدیده مجرمانه رخ داده است و مرجع پیگیری این حقوق و نظم های نقض شده دادگاه کیفری است .
اما در رسیدگی های کیفری در اغلب جرایم ابتدا باید تحقیقات پیرامون موضوع صورت پذیرد و بعد پرونده به دادگاه برای رسیدگی قاضی ارسال شود .علت وجود مقطعی قبل از دادگاه حساسیت امور کیفری و غیر قابل بازگشت بودن مسایل پیرامون آن است .
چرا که در رسیدگی های کیفری مستقیما با جان مال و ناموس افراد روبرو هستیم .
با صدور یک بازداشت موقت امکان دارد تمام زندگی یک فرد بیگناه دستخوش تغییر شود.
دادسراها در معیت دادگاه های کیفری تشکیل شده اند .
و وظیفه تحقیقات جرایم و اظهار نظر در خصوص آن را دارا می باشند.
رئیس اداری دادگاه دادستان است،زیر نظر او و با تعلیمات او بازپرس به تحقیق در خصوص جرم می پردازد .
بازپرس اگر دلایل را برای انتساب جرم به متهم کافی بداند نظر خود را با دادستان در میان می گذارد ،دادستان اگر تحقیقات را مکفی بداند پرونده را جهت ارسال به دادگاه اماده می کند .و اصطلاحا نامه ای تحت عنوان کیفرخواست ضمیمه آن می سازد .
و اگر بازپرس دلایل را کافی نبیند متهم را مبرای از جرم اعلام می کند و نظر خود را به دادستان می گوید اگر او از این مورد استقبال نماید دستور می دهد که پرونده بسته شود .
اما چنانچه بر خلاف بازپرس اصرار بر وقوع جرم داشته باشد می تواند از بازپرس بخواهد تحقیقات را تکمیل کند یا موضوع اختلاف او با بازپرس در محکمه ای بررسی شود.
به هر شکل دوبار از متهم دفاع آخر را می گیرند .
یکبار آن در دادسرا است و بار اخر در دادگاه به شرطی که جرم احراز شده باشد .
دادگاه های کیفری ما از سال نود و دو به بعد به دادگاه های کیفری یک و دو تقسیم شده اند.
جرایم سنگین و مجازات های سنگین در دادگاه کیفری یک رسیدگی می شود که بهره مند از یک قاضی و دو قاضی مستشار است .
اما دادگاه کیفری دو بایک قاضی به دعوا رسیدگی میکند .
دادگاه کیفری دو به اکثر جرایم رسیدگی می کند و حداقل جرایم که از جرایم و مجازات های سنگین تشکیل می شود در دادگاه کیفری دو رسیدگی می شود .
دادگاه کیفری دو با اصل وحدت قاضی در اکثرا دعاوی به پرونده با یک قاضی رسیدگی می کند .
پس در این بررسی مختصر تا بدین جا با دادگاه کیفری به صورت اجمالی آشنا شدیم .
برای اشخاص عادی دادگاه کیفری با پابند و دستبند و بعضا لباس راه راه زندانیان شناخته شده است.
دادگاه کیفری محلی است که یک قاضی منصف باید مجازاتی درخور جرم برای مرتکب و با هدف بازپروری او در نظر بگیرد .
در سال های اخیر با رویکرد زندان زدایی ،مجازات برخی جرایم کاهش پیدا کرد .
نکته های حایز اهمیت در رسیدگی های دادگاه کیفری این است، که قاضی وفق قانون و با توجه شخصیت متهم حکم صادر می نماید.
متهم با سنجش میان مجازات عمل خویش و مقصود از جرم اقدام به تصمیم گیری در خصوص انجام یا عدم انجام جرم می نماید
هر جرمی که در قانون وجود دارد مجازاتی نیز در پی دارد .مجازات های قانون مجازات اسلامی شامل حدود،قصاص،دیات و تعزیزات هستند .
البته در خصوص برخی جرایم نیز تمهیداتی غیر از این موارد در نظر گرفته شده است که شامل اقدامات تامینی و تربیتی است.
در هر استان یک دادگاه کیفری با صلاحیت رسیدگی به جرایم سنگین وجود دارد که به آن دادگاه کیفری یک می گویند ،تا پیش از سال نود و دو به این دادگاه کیفری ،دادگاه کیفری استان می گفتند در حال حاضر دادگاه کیفری یک استان تهران در حوالی ایستگاه مترو پانزده خرداد قرار دارد .
دادگاه کیفری مطابق ماده ۳۰۲ از قانون آیین دادرسی کیفری به مسایل کیفری رسیدگی میکند .
و دادگاه کیفری دو به تمامی مسایل جزایی غیر از موارد مطرح شده در ماده ۳۰۲ از قانون آیین دادرسی کیفری رسیدگی می نماید .
مجازات ها به هشت درجه تقسیم شده اند .
قاضی دادگاه کیفری با توجه به تکلیفی که قانون اساسی بر دوشش نهاده با توجه به اصل برائت و بیگناهی اشخاص به مسایل رسیدگی میکند .
یعنی سعی بر این است که تا جایی که امکان دارد سختگیری نشود و بیگناهی دچار مجازات ناحق نشود چرا که اجرای برخی مجازات ها غیر قابل بازگشت و غیر قابل التیام هستند .
اگر فردی به اشتباه اعدام شود دیگر چگونه می خواهیم با پرداخت دیه و غرامت سرپوشی بر اشتباه بگذاریم ؟
از این روی قاضی کیفری با تامل نسبت به جرم رسیدگی می کند .
اگر حقی از شما ضایع شده است که دارای جنبه کیفری است مرجع شکایت شما دادسرا و مرجع صدور حکم پیرامون موضوع شما دادگاه کیفری است .
اهمیت وجود وکیل در دعاوی مربوط به دادگاه کیفری چندان است که اگر وکیل حاذق در پرونده نباشد اولا احتمال فرار تبهکار از مجازات عمل وجود دارد و ثانیا می تواند سبب شود که یک بیگناه مجازات شود .
در دادگاه های کیفری این ضرب المثل که سربیگناه بالای دار نمی رود نقض شده است و قاعده این سخن می تواند باطل شدن حکمی پس از اجرای اعدام آن هم بعد از چندین سال باشد .
دادگاه کیفری امروزی در کشور ما با تمام خشن بودن مسایل آن اینک محلی است برای شنیدن داد مظلومان و محاکمه قانونی ظالمان و تبهکاران .
نقش دادگاه های کیفری در هیچ اجتماعی حتی اجتماعات بین المللی نیز غیر قابل انکار است .
و حتی در روابط اشخاص با تابعیت های متفاوت نیز اثر گذار است.
دادگاه کیفری در انتهای رسیدگی خود اگر با نظر دادسرا بر مجرمیت شخص موافق باشد .
پرسش های مهم دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند
انواع شکایت های کیفری
انواع دادگاه های کیفری و صلاحیت های آن
نقش دادسراها در کنار دادگاه کیفری
فهرست محتوا
- دادگاه کیفر دو چیست؟
- روند اعتراض به احکام دادگاه کیفری دو
- دلایل تجدیدنظر خواهی از آرا دادگاه کیفری دو شامل چه مواردی است؟
- دادگاه کیفری یک را بهتر بشناسیم
- با شما سری به دادگاه انقلاب می زنیم
- سری به قوانین دادگاه اطفال بزنیم
- ساختار دادگاه اطفال و نوجوانان چگونه است
- ویژگی خاص قضات دادگاه اطفال و دادسرای نوجوانان
- موارد الزام حضور وکیل در دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان
- دادگاههای نظامی چیست؟
- صلاحیت خاص دادگاه تهران
- انواع شکایت کیفری
دادگاه کیفر دو چیست؟
در ادامه مقاله دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند به تبیین مبحث دادگاه کیفری دو می پردازیم
مطابق مقررات قانون آیین دادرسی کیفری مصوب سال ۱۳۹۲ دادگاه عمومی جزایی جای خود را به دادگاه کیفری دو داد. اصولاً دادگاه های کیفری دو در حوزه قضایی شهرستان تشکیل میشود و صلاحیت رسیدگی به تمامی جرایم را دارد، مگر جرایمی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاههای دیگری قرار داده شده است. دادگاه کیفری دو با حضور رئیس دادگاه یا دادرس علی البدل تشکیل می شود، و به پروندههای کیفری رسیدگی می کند. در هر صورت رسیدگی در دادگاه کیفری دو با حضور یک قاضی انجام می گیرد. پس دانستیم، دادگاه کیفری دو یکی از محاکم کیفری در دستگاه قضایی ایران به حساب می آید، که با حضور قاضی واحد به پرونده های کیفری رسیدگی می کند.
دادگاه کیفری دو جانشین دادگاه عمومی جزایی سابق است.بنابراین دادگاه کیفری دو دادگاه عمومی محسوب میشود.
این دادگاه همانطور که گفتیم صلاحیت رسیدگی به تمامی موضوعات کیفری را دارد.
در حقیقت اصل بر این است، دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمامی پرونده های کیفری را دارد، مگر موضوعاتی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادگاه دیگری قرار داده شده است. وقتی به مقررات قانون آیین دادرسی کیفری نگاه می کنیم، متوجه می شویم، رسیدگی به برخی از جرایم در صلاحیت محاکمی خاص قرار دارد.
رسیدگی به برخی از موضوعات کیفری در صلاحیت دادگاه کیفری یک و برخی دیگر در صلاحیت دادگاه انقلاب است. برای مثال رسیدگی به جرایم مربوط به مواد مخدر، قاچاق اسلحه، توهین به مقام رهبری و بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران، محاربه و افساد فی الارض و برخی دیگر از جرایم در صلاحیت محاکم انقلاب اسلامی است. و یا رسیدگی به جرم قتل عمد در صلاحیت دادگاه کیفری یک است. پس همان طور که ملاحظه می شود، رسیدگی به برخی از موضوعات کیفری از صلاحیت دادگاه کیفری دو خارج و در صلاحیت محاکمی خاص قرار داده شده است.
وفق ماده 301 قانون آییندادرسی کیفری دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرایم را دارد، مگر آنچه به موجب قانون در صلاحیت مرجع دیگری باشد؛ یعنی اگر جرایم در صلاحیت دادگاه کیفری یک، دادگاه انقلاب، دادگاه اطفال و نوجوانان و دادگاههای نظامی را از بقیه جرایم جدا کنیم صلاحیت دادگاه کیفری دو مشخص میشود.
وفق ماده ۳۰۱ قانون آیین دادرسی کیفری:
دادگاه کیفری دو صلاحیت رسیدگی به تمام جرائم را دارد، مگر آنچه به موجب قانون در صلاحیت مرجع دیگری باشد.
به موجب ماده 295، دادگاه کیفری دو با حضور رئیس یا دادرس علیالبدل در حوزه قضایی هر شهرستان تشکیل میشود.
ماده ۲۹۵ قانون آیین دادرسی کیفری مقرر داشته است :
دادگاه کیفری دو با حضور رئیس یا دادرس علی البدل در حوزه قضائی هر شهرستان تشکیل می شود.
برابر ماده 335 دادگاههای کیفری در موارد کیفرخواست دادستان، قرار جلب به دادرسی توسط دادگاه و ادعای شفاهی دادستان در دادگاه شروع به رسیدگی میکنند و مطابق ماده 340 همان قانون جرایم تعزیری درجه هفت و هشت، مستقیم در دادگاه مطرح میشود.
وفق ماده ۳۳۵ قانون آیین دادرسی کیفری:
دادگاههای کیفری در موارد زیر شروع به رسیدگی می کنند:
الف – کیفرخواست دادستان
ب – قرار جلب به دادرسی توسط دادگاه
پ – ادعای شفاهی دادستان در دادگاه
ماده ۳۴۰ قانون آیین دادرسی کیفری
جرائم تعزیری درجه هفت و هشت، به طور مستقیم در دادگاه مطرح می شود. در این مورد و سایر مواردی که پرونده به طور مستقیم در دادگاه مطرح می شود، دادگاه پس از انجام تحقیقات به ترتیب زیر اقدام می کند:
الف- چنانچه دادگاه خود را صالح به رسیدگی نداند، قرار عدم صلاحیت صادر می کند و اگر مورد را از موارد منع یا موقوفی تعقیب بداند، حسب مورد، اتخاذ تصمیم می کند.
ب – در غیر موارد مذکور در بند (الف)، چنانچه اصحاب دعوی حاضر باشند و درخواست مهلت نکنند، دادگاه با تشکیل جلسه رسمی، مبادرت به رسیدگی می کند. در صورتی که اصحاب دعوی حاضر نباشند یا برای تدارک دفاع یا تقدیم دادخواست ضرر و زیان، درخواست مهلت کنند، دادگاه با اخذ تامین متناسب از متهم، وقت رسیدگی را تعیین و مراتب را به اصحاب دعوی و سایر اشخاصی که باید در دادگاه حاضر شوند، ابلاغ می کند.
شیوه رسیدگی مطابق ماده 342، به این شکل است که دادگاه با تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به شاکی یا مدعی مخصوص، متهم، وکیل یا وکلای آنان، دادستان و سایر اشخاصی که باید در دادگاه حاضر شوند آنان را برای شرکت در جلسه رسیدگی احضار میکند و تصویر کیفرخواست برای متهم فرستاده میشود و همچنین تبصره ماده 346، مقرر داشته هر یک از طرفین میتوانند حداکثر دو وکیل به دادگاه معرفی کنند.
مطابق ماده ۳۴۲ قانون آیین دادرسی کیفری:
در غیر موارد مذکور در مواد (۳۴۰) و (۳۴۱) این قانون، دادگاه با تعیین وقت رسیدگی و ابلاغ آن به شاکی یا مدعی خصوصی، متهم، وکیل یا وکلای آنان، دادستان و سایر اشخاصی که باید در دادگاه حاضر شوند، آنان را برای شرکت در جلسه رسیدگی احضار می کند. تصویر کیفر خواست برای متهم فرستاده می شود.
تبصره ـ در دعاوی مربوط به مطالبه خسارت موضوع ماده(۲۶۰) این قانون و ماده(۳۰) قانون نظارت بر رفتار قضات مصوب۱۷/۷/۱۳۹۰ و مواردی که دیه از بیتالمال مطالبه میشود، دادگاه موظف است از دستگاه پرداختکننده دیه یا خسارت به منظور دفاع از حقوق بیتالمال برای جلسه رسیدگی دعوت نماید. دستگاه مذکور حق تجدیدنظرخواهی از رای را دارد.
وفق ماده ۳۴۶ قانون آیین دادرسی کیفری:
در تمام امور کیفری، طرفین می توانند وکیل یا وکلای مدافع خود را معرفی کنند. در صورت تعدد وکیل، حضور یکی از آنان برای تشکیل دادگاه و رسیدگی کافی است.
تبصره – در غیر جرائم موضوع صلاحیت دادگاه کیفری یک، هر یک از طرفین می توانند حداکثر دو وکیل به دادگاه معرفی کنند.
روند اعتراض به احکام دادگاه کیفری دو
مهلت درخواست تجدیدنظر از آرای دادگاههای کیفری برای اشخاص مقیم ایران بیست روز و مقیم خارج از ایران دو ماه از تاریخ ابلاغ رأی است و اگر رأی دادگاه غیابی باشد احتساب مدتهای مذکور بر مبنای پایان مدت واخواهی است و در آرای غیابی از زمان اطلاع محکوم از تاریخ رأی؛ نامبرده ده روز فرصت دارد تا به آن اعتراض کند. علاوه بر شاکی و متهم، وکلا و نمایندگان قانونی آنان نیز حق درخواست تجدیدنظر از دادگاه کیفری دارند.
دلایل تجدیدنظر خواهی از آرا دادگاه کیفری دو شامل چه مواردی است؟
۱. ادعای عدم اعتبار مدارک استنادی دادگاه
۲. ادعای فقدان شرایط قانونی شهادت در گواهان و یا دروغ بودن شهادت آنها
۳. ادعای مخالف بودن رای با قانون
۴. ادعای عدم توجه به دلایل از سوی دادگاه
۵. ادعای عدم صلاحیت قاضی یا دادگاه صادر کننده رای
چنانچه شاکی نسبت به حکم اعتراض داشته باشد باید با درخواست کتبی و ابطال تمبر؛ این درخواست را به دفتر دادگاه صادر کننده رأی یا دفتر دادگاه تجدیدنظر تقدیم کند. متهم برای تجدیدنظرخواهی نیاز به ابطال رأی ندارد. (چه برای محکومیت کیفری خود و چه برای ضرر و زیان نشات گرفته از جرم). مضافا اگر متهم در بازداشت باشد باید در خواست تجدیدنظر خود را در دفتر بازداشتگاهی که در آنجا توقیف است تسلیم کند.
اگر درخواست تجدیدنظر به لحاظ تشریفات شکلی ناقص باشد مدیر دفتر دادگاه نقایص را به درخواستکننده اعلام می کند تا ظرف مدت ده روز از تاریخ ابلاغ این نقایص را برطرف کند.
دادگاه کیفری یک را بهتر بشناسیم
مطابق ماده 302 قانون آیین دادرسی کیفری صلاحیت دادگاه کیفری یک به ترتیب عبارتند از: الف- جرایم موجب مجازات سلب حیات
ب- جرایم موحب حبس ابد
پ -جرایم موجب مجازات قطع عضو یا جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیش از آن
ت- جرایم موجب مجازات تعزیری درجه سه و بالاتر
ث- جرایم سیاسی و مطبوعاتی.
وفق ماده 296 قانون آییندادرسی کیفری به جرایم موضوع ماده 302 با حضور یک رئیس و دو مستشار رسیدگی میشود که البته با حضور دو عضو نیز میتوان رسیدگی کرد.
بر مبنای تبصره 1 از ماده 296 قانون آییندادرسی کیفری دادگاه کیفری یک در مرکز استان و به تشخیص رئیس قوه قضاییه در حوزه قضایی شهرستانها تشکیل میشود.
در حوزههایی که این دادگاه تشکیل نشده باشد به جرایم موضوع صلاحیت آن در نزدیکترین دادگاه کیفری یک در حوزه قضایی آن استان رسیدگی میشود.
وفق ماده 395 از قانون آییندادرسی کیفری، در دادگاه کیفری یک و نیز در تمام مواردی که رسیدگی مرجع قضایی با قضات متعدد پیشبینی شده باشد رأی اکثریت تمام اعضا ملاک است و نظر اقلیت باید به طور مستدل در پرونده درج شود.
بر اساس ماده 400 قانون آییندادرسی کیفری محاکمات و به عبارت بهتر مکالمات دادگاه کیفری یک، ضبط صوتی و در صورت تشخیص دادگاه، ضبط تصویری نیز میشود و انتشار آنها ممنوع و استفاده از آنها نیز منوط به اجازه دادگاه است.
شیوه نوشتن حکم طبق ماده 404 قانون آییندادرسی کیفری بدین شکل است که اعضای دادگاه پس از اعلام ختم رسیدگی با استعانت از خداوند متعال، تکیه بر شرف و وجدان و با توجه به محتویات پرونده، مشاوره میکنند و در همان جلسه و در صورت نبود امکان، در نخستین فرصت و حداکثر ظرف یک هفته مبادرت به صدور رأی میکنند.
چنانچه بین اعضای دادگاه اتفاق نظر حاصل نشود رای اکثریت معتبر است. انشای رأی به عهده رئیس دادگاه است مگر آنکه وی جزو اکثریت نباشد که در این صورت عضوی که جزو اکثریت است و سابقه قضایی بیشتر دارد حکم را می نویسد. در صورت صدور حکم در همان جلسه بلافاصله جلسه علنی دادگاه با حضور متهم یا وکیل او و دادستان یا نماینده او و شاکی تشکیل و رای توسط منشی دادگاه با صدای رسا قرائت و مفاد آن توسط رئیس دادگاه به متهم تعمیم میشود.
چنانچه حکم به برائت یا همان بی گناهی متهم یا تعلیق اجرای مجازات باشد، متهم به دستور دادگاه فوری آزاد میشود. حسب ماده 428 قانون آیین دادرسی کیفری، آرای صادره درباره جرایم دادگاه کیفری یک قابل فرجامخواهی در دیوانعالی کشور است.
علنی بودن محاکمات مطابق ماده 352 قانون جدید آیین دادرسی کیفری پذیرفته و در این خصوص تصریح شده که محاکمات دادگاه علنی است. مگر در جرایم قابل گذشت که طرفین یا شاکی، غیرعلنی بودن محاکم را درخواست کنند یا دادگاه پس از اظهار عقیده دادستان، قرار غیر علنی بودن محاکم را در موارد زیر صادر کند:
الف-امور خانوادگی و جرایمی که منافی عفت یا خلاف اخلاق حسنه است.
ب-علنی بودن محاکم، مخل امنیت عمومی یا احساسات مذهبی یا قومی باشد.
النهایه دادگاه پس ازگذراندن مراحل قانونی حسب ماده 374 با اعلام ختم دادرسی در همان جلسه و در صورت نبود امکان در نخستین فرصت و حداکثر طی یک هفته به انشای رای مبادرت میکند.
با شما سری به دادگاه انقلاب می زنیم
در ادامه موضوع دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند می پردازیم به مبحث دادگاه انقلاب
وفق ماده 303 به جرایم زیر در دادگاه انقلاب رسیدگی میشود.
الف-جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، محاربه، افساد فیالارض، بغی، تبانی و اجتماع علیه جمهوری اسلامی ایران یا اقدام مسلحانه یا احراق، تخریب و اتلاف اموال به منظور مقابله با نظام ب- توهین به مقام بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران و مقام رهبری
پ- تمام جرایم مربوط به موادمخدر، روانگردان و پیشسازهای آن و قاچاق اسلحه، مهمات و اقلام و مواد تحت کنترل
ت- سایر مواردی که به موجب قوانین خاص در صلاحیت این دادگاه است.
مطابق ماده 297 دادگاه انقلاب برای رسیدگی به جرایم موجب مجازات مندرج در بندهای (الف)، (ب)، (پ) و (ت) ماده 302 قانون آییندادرسی کیفری با حضور رئیس و دو مستشار تشکیل میشود و دادگاه برای رسیدگی به سایر موضوعات با حضور رئیس یا دادرس علیالبدل یا توسط یک مستشار تشکیل میشود.
سری به قوانین دادگاه اطفال بزنیم
در ادامه مقاله دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند می پردازیم به مبحث دادگاه کیفری اطفال و نوجوانان
با توجه به حساسیت خاص دوران کودکی و نوجوانی و به جهت اینکه شخصیت افراد در این دوران شکل میگیرد پس در صورت ارتکاب جرم از سوی اطفال و نوجوانان باید شیوه دادرسی آنها متفاوت از شیوه دادرسی بزرگسالان باشد؛ بنابراین لازم است که پلیس و قضاتی که با اطفال و نوجوانان سر و کار دارند از طریق ایجاد دورههای آموزشی با علوم مختلفی از قبیل: روان شناسی کودک، مددکاری اجتماعی و جرم شناسی آشنایی کاملی را پیدا کنند.
بر خلاف دادرسی های علنی این دادرسی باید کاملاً غیر علنی و با حفظ حریم اطفال انجام گیرد. تشکیل پرونده شخصیت که حاوی اظهار نظر متخصصان مختلف علوم پزشکی، روان شناسی، مددکاری اجتماعی و جرم شناسی است، در کنار پرونده کیفری به منظور اتخاذ واکنش مناسب با شخیصت طفل یا نوجوان ضرورت دارد.
برخورد با اطفال بزهکار به منظور بازسازگاری آنها برای بازگشت دوباره به جامعه مستلزم دادرسی ویژهای است منظور از دادرسی ویژه مجموعه قواعد منسجمی است که در زمینه کشف جرم، تعقیب، تحقیقات مقدمات و نحوه دادرسی باید از بدو تماس کودک و نوجوان با مقامات انتظامی و قضایی به لحاظ ارتکاب اعمال مغایر با قانون تا خاتمه رسیدگی به اتهام او رعایت گردد به همین منظور دادگاه اطفال و نوجوانان به جهت رسیدگی به جرائم اطفال و نوجوانان در سیستم قضایی ایران تاسیس شده است.
وفق ماده 304 به تمامی جرایم اطفال و افراد کمتر از هجده سال تمام شمسی در دادگاه اطفال و نوجوانان رسیدگی میشود.
در تبصره ماده فوق، طفل کسی دانسته شده، که به حد بلوغ شرعی نرسیده است.
نکته اساسی و قابل تامل اینکه هر گاه هنگام رسیدگی سن متهم از هجده سال تمام تجاوز کند، رسیدگی به اتهام وی مطابق قانون جدید آیین دادرسی در امور کیفری در دادگاه اطفال و نوجوانان ادامه مییابد. در صورتی که اطفال و نوجوانان مرتکب یکی از جرایم مشمول صلاحیت دادگاه کیفری یک یا انقلاب شوند براساس ماده 315 به جرایم آنان در دادگاه کیفری یک ویژه رسیدگی به جرایم اطفال و نوجوانان رسیدگی میشود، متهم نیز از تمامی امتیازاتی که در دادگاه اطفال و نوجوانان اعمال میشود، بهرهمند میشود.
الویت و ترتیب رسیدگی به جرایم اطفال مطابق ماده 412 به این شیوه استوار است که دادگاه اطفال و نوجوانان وقت جلسه رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیا یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوانان، وکیل وی و دادستان و شاکی ابلاغ میکند.
در مرحله تحقیقات مقدماتی یا همان تحقیقات دادسرا جرایم اطفال و نوجوانان هم به موجب ماده 285 مقرر شده در کنار دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل آن، شعبهای از دادسرای عمومی و انقلاب با عنوان دادسرای ویژه نوجوانان به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و با حضور یک یا چند بازپرس تشکیل میشود و تحقیقات مقدماتی جرایم افراد پانزده تا هجده سال به جز جرایم موضوع مواد (306 و 340) قانون آییندادرسی کیفری که مستقیم از سوی دادگاه صورت میگیرد، در این دادسرا به عمل میآید.
تبصره همین ماده اخیر هم اضافه کرده تحقیقات مقدماتی تمامی جرایم افراد زیر 15 سال مستقیم در دادگاه اطفال و نوجوانان به عمل میآید. دادگاه مذکور نیز تمامی وظایفی که طبق قانون برعهده ضابطان دادگستری و دادسراست را انجام میدهد. ماده 32 در حمایت از اطفال در مرحله تحقیقات مقدماتی نیز پلیس ویژه اطفال و نوجوانان را پیشبینی کرده است.
وفق ماده 417 در نهایت در دفاع از حقوق اطفال تصریح داشته آرا و تصمیمات دادگاه اطفال و نوجوانان علاوه بر شاکی، متهم و محکوم علیه، به ولی یا سرپرست قانونی متهم و محکوم علیه و در صورت داشتن وکیل به وکیل ایشان نیز ابلاغ میشود.
ساختار دادگاه اطفال و نوجوانان چگونه است
دادگاه اطفال و نوجوانان در حوزه قضایی شهرستان و یا مرکز استان تشکیل میشود که ریاست آن در شهرستانهای غیر از مرکز استان با رییس دادگستری و در شهرستانهای مرکز استان با رییس کل دادگاه های شهرستان مرکز استان میباشد.
ویژگی خاص قضات دادگاه اطفال و دادسرای نوجوانان
قضات دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان توسط شخص رییس قوه قضاییه و از بین قضاتی که دستکم پنج سال سابقه خدمت قضایی دارند با رعایت سن و تاهل و ترجیحاً داشتن فرزند انتخاب میشوند.
ویژگی مشاوران دادگاه اطفال و نوجوانان چگونه است؟
در دادگاه اطفال و نوجوانان وجود و حضور مشاور الزامی است رییس کل دادگستری استان، در راستای اقدامات تربیتی و حمایتی از اطفال برای هر شعبه از دادگاه اطفال حداقل چهار نفر مرد و زن را از بین متخصصان علوم تربیتی، روانشناسی، جرم شناسی، مددکاری اجتماعی، دانشگاهیان و فرهنگیان آشنا به مسائل روانشناختی و تربیتی کودکان و نوجوانان، اعم از شاغل یا بازنشسته، به مدت دو سال (انتخاب مجدد آنان بلامانع است) به عنوان مشاور دادگاه انتخاب می کند.
در کنار دادگاه اطفال و نوجوانان و در محل تشکیل آن شعبهای از شعب دادسرای عمومی و انقلاب به سرپرستی یکی از معاونان دادستان و در صورت لزوم یک یا چند دادیار و بازپرس دایر میگردد تا تحقیقات مقدماتی جرایم اطفال و نوجوانان را انجام دهد.
لازم به ذکر است که انتشار جریان رسیدگی دادگاه و دادسرای اطفال و نوجوانان، افشای هویت و مشخصات متهم به وسیله مطبوعات یا سایر رسانه های عمومی یا به هر روش دیگری ممنوع میباشد و متخلفین مورد پیگرد قانونی قرار میگیرند.
ترتیب رسیدگی در دادگاه اطفال و نوجوانان چگونه است؟
دادگاه اطفال و نوجوانان وقت جلسه رسیدگی را تعیین و به والدین، اولیاء یا سرپرست قانونی طفل یا نوجوان، وکیل وی و دادستان و شاکی ابلاغ میکند.
توجه به این نکته ضروری است که هرگاه در موقع رسیدگی سن متهم ۱۸ سال و یا بیشتر باشد وقت دادرسی فقط به متهم یا وکیل او ابلاغ میگردد.
لازم به ذکر است که هرگاه مصلحت طفل اقتضاء کند ممکن است تمام یا قسمتی از دادرسی در غیاب او به عمل آید.
موارد الزام حضور وکیل در دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان
در جرایم ذیل دادسرا یا دادگاه اطفال و نوجوانان به، ولی یا سرپرست قانونی متهم ابلاغ میکند که برای او وکیل تعیین کند در صورت عدم تعیین وکیل یا عدم حضور وکیل تعیین شده بدون عذر موجه مرجع قضایی برای متهم وکیل تعیین میکند:
۱- جرایم با مجازات سلب حیات مثل اعدام و رجم و قصاص
۲- جرایم با مجازات حبس ابد که الان در حال حاضر فقط در حدود این حبس را داریم و در جرایم تعزیری چیزی به نام حبس ابد با تصویب قانون کاهش مجازات ها وجود ندارد.
۳- جرایم با مجازات قطع عضو
۴- جنایات عمدی علیه تمامیت جسمانی با میزان نصف دیه کامل یا بیشتر از آن
۵- جرایم تعزیری درجه ۱ تا ۶،
۶- جرایم اعم از عمدی و غیر عمدی مستلزم پرداخت دیه یا ارش بیش از خمس دیه کامل
دادگاههای نظامی چیست؟
رسیدگی در سازمان قضایی نیروهای مسلح دو مرحلهای است و بدین جهت پس از ارسال گزارش یا طرح شکایت از سوی مقامات ذیربط یا مردم، ابتدا پرونده در دادسرای نظامی تشکیل و تحقیقات مقدماتی توسط بازپرسان و دادیاران، زیر نظر دادستان انجام میشود. در صورتیکه دلایل کافی برای احراز وقوع بزه وجود داشته باشد، پرونده با صدور کیفرخواست به دادگاه نظامی ارسال میشود تا پس از انجام محاکمه، حکم مقتضی صادر گردد.
رسیدگی در دادسراها و دادگاههای نظامی بر اساس آیین دادرسی کیفری صورت می گیرد ومتهمین در تمامی مراحل رسیدگی میتوانند از وکیل برخوردار شوند.
سازمان قضایی نیروهای مسلح در حال حاضر در تمامی مراکز استانهای ایران دارای دادسرا و دادگاه نظامی است که مسؤولیت رسیدگی به جرایم ارتکابی در حوزه قضایی آن استان را برعهده دارند.
وفق تبصره 2 از ماده 307 رسیدگی به اتهامات افسران نظامی و انتظامی موضوع ماده 307 که در صلاحیت سازمان قضایی نیروهای مسلح است حسب مورد در صلاحیت دادگاه نظامی یک یا دو تهران است.
لازم به ذکر است که جرایم عمومی افسران نظامی و انتظامی از درجه سرتیپ و بالاتر یا دارای درجه سرتیپ دومی شاغل در محلهای سرلشکری یا فرماندهی تیپ مستقل در صلاحیت دادگاههای کیفری تهران است و رسیدگی به جرایم خارج از مقامات مندرج در ماده 307 و تبصرههای آن در صلاحیت سازمان قضایی نیروهای مسلح است و در قانون جدید آیین دادرسی کیفری تأسیس نهاد حقوقی خاص در رسیدگی به جرایم نیروهای مسلح و نظامی پیشبینی نشده و به جرایم نیروهای مسلح و نظامی مطابق قوانین مربوطه رسیدگی میشود.
دادگاه دنظامی بهعنوان مرجع اختصاصی رسیدگی به جرایم نظامیان، در قانون آیین دادرسی کیفری جدید تعیین نشده است بلکه در طرحی به نام آیین دادرسی جرایم نیروهای مسلح و دادرسی الکترونیکی سازمان و تشکیلات و صلاحیت این دادگاهها مشخص شده است.
مناط اصلی در مجموع این است که رویکرد قانونگذار در تصویب قانون آیین دادرسی جرایم نیروهای مسلح و دادرسی الکترونیکی، بر یکپارچهسازی مراجع قضایی نظامی بوده است.
تاسیس دادگاههای نظامی یک و دو، دادسرا و دادگاههای تجدیدنظر زمان جنگ از جمله دستاوردهای ساختار جدید محاکم قضایی نیروهای مسلح میباشد. مهمترین مصداق صلاحیتی دادگاه نظامی ارتکاب جرم توسط شخص نظامی به تناسب و در ارتباط با شغل و اعمال آن میباشد.
صلاحیت خاص دادگاه تهران
در ادامه موضوع دادگاه کیفری چیست و انواع شکایت کیفری کدامند می پردازیم به مبحث دادگاه کیفری تهران
مطابق ماده 307 رسیدگی به اتهامات رؤسای قوای سهگانه و معاونان و مشاوران آنان، رئیس و اعضای مجمع تشخیص مصلحت نظام، اعضای شورای نگهبان، نمایندگان مجلس شورای اسلامی و خبرگان رهبری، وزیران و معاونان وزیران، دارندگان پایه قضایی، رئیس و دادستان دیوان محاسبات، سفیران، استانداران، فرمانداران مراکز استان و جرایم عمومی افسران نظامی و انتظامی از درجه سرتیپ و بالاتر یا دارای درجه سرتیپ دومی شاغل در محلهای سرلشکری یا فرماندهی تیپ مستقل و مدیران کل اطلاعات استانها حسب مورد، در صلاحیت دادگاههای کیفری تهران است مگر آنکه رسیدگی به این جرایم به موجب قوانین خاص در صلاحیت مراجع دیگری باشد. وفق ماده 316 نیز اتهامات اشخاص که در خارج از قلمرو حاکمیت جمهوری اسلامی ایران مرتکب جرم میشوند و مطابق قانون، دادگاههای ایران صلاحیت رسیدگی به آنها را دارند، چنانچه از اتباع بیگانه باشند در دادگاه تهران رسیدگی میشود.
انواع شکایت کیفری
در ذیل شاهد 75 عنوان شکایت کیفری هستید.
1- سرقت
2-ترک نفقه
3-مزاحمت بانوان
4-جرایم سیاسی
5-جعل
6-ارتشاء
7-اخاذی
8-جرایم انتخاباتی
9-جرایم نظام صنفی
10-صدور چك بلامحل
11- مشروبات الكلی
12-بازداشت غیر قانونی
13-جرایم سایبری و رایانه ای
14 -جرایم مربوط به پلمپ
15-صدور چک بلامحل
16-سرقت و مفقودی چک
17- افشای اسناد محرمانه و سری دولتی
18-فریب در ازدواج تدلیس در نکاح
19-اختلاس
20-سقط جنين
21-افساد فی الارض
22-جرایم بودجه
23- اقدام علیه امنیت نظامی
24- گواهی خلاف واقع
25-خرید مال مسروقه
26- مزاحمت و ممانعت از حق
27-بی احتیاطی در رانندگی ( فوت یا صدمه )
28-اخلال در نظام اقتصادی كشور
29-استفاده از سند مجعول
30-جرایم سیاسی
31- اسید پاشی
32-کلاهبرداری
33-قماربازی و ربا خواری
34-تصرف عدواني
35-خیانت در امانت
36-قتل عمد و غیر عمد
37-توهین به مقدسات
38-تخلفات انتظامی قضات
39-ایراد صدمات بدني
40-معامله به قصد فرار از دین
41-جرایم حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ ها
42-رابطه نامشروع و اعمال منافي عفت
43- تجاوز
44-تبانی برای بردن مال غیر
45-جرایم نظامی
46-جرایم پست
47-جرایم نظام مهندسی
48- ثبت ملك غیر
49-تخریب و اتلاف اموال
50جرایم علیه اموال
51-توهین و افتراء
52-قسم و شهادت دروغ
53-خوداری از كمك به مصدومین
54-جرایم حفظ و گسترش فضای سبز
55-اخلال درنظم و آرامش عمومی
56- جرایم و تخلفات راهنمایی و رانندگی
57-تمرد نسبت به مامور دولت
58-آدم ربایی
59- جرایم اطفال
60-جرایم نظام پزشكی
61-محاربه
62-جاسوسي
63-فروش مال غیر
64-تصرف در اموال دولتی
65-فرار زندانيان
66-عضویت در گروههای مخالف نظام
67-افشای سئوالات امتحانی
68-غصب عناوین و مشاغل
69-جرایم مربوط به تامین اجتماعی
70-حدود ( قذف ، تفخیذ ، زنا ، لواط )
71-تجاوز به عنف
72-تمرد نسبت به مامور دولت
73-افشای اسرار
74-معامله معارض
75-مزاحمت تلفنی
76-جرایم علیه اطفال
77-جرایم علیه اشخاص
78-جرایم حمل و نقل
79-جرایم مربوط به اموات
80-خرابکاری در صنایع و تاسيسات
81-جرایم علیه امنیت کشور
82-استفاده از علایم و البسه نظامی
83-امتناع از تحویل یا تحصیل طفل
84-جرایم مطبوعاتی
85- تهدید به قتل