روش تشخیص اصالت اسناد چگونه است؟
روش تشخیص اصالت اسناد : سند از جمله مهمترین ادله اثبات دعوی در امور مدنی محسوب شده و به همین دلیل باید اصل بودن آن از سوی دادگاه به اثبات برسد تا افراد به ارایه اسناد جعلی به محاکم اقدام نکنند. ماده ۱۲۸۴ قانون مدنی در تعریف سند بیان می دارد که «سند عبارت است از هر نوشته ای که در مقام دعوی یا دفاع قابل استناد باشد.» طبق این تعریف، دو عنصر «نوشته بودن» و «قابل استناد بودن در مقام دعوی و دفاع» از ارکان متشکله سند است.
ماده ۱۲۸۶ قانون مدنی، سند را به دو دسته عادی و رسمی تقسیم کرده است و حسب موضوع، این اسناد از اعتبار متفاوت برخوردارند . طبق ماده ۱۲۸۷ قانون مدنی، «اسنادی که در اداره ثبت اسناد و املاک یا دفاتر اسناد رسمی یا در نزد سایر ماموران رسمی در حدود صلاحیت آنها بر طبق مقررات قانونی تنظیم شده باشند، رسمی است».
برای دریافت مشاوره رایگان با مشاوران عدالت جو تماس بگیرید
بر اساس این ماده، سند رسمی توسط مامور رسمی در حدود صلاحیت در تنظیم سند و با رعایت مقررات قانونی تنظیم می‌شود که با حصول رعایت این ۳ شرط که از ارکان متشکله سند رسمی است، قانونگذار اعتبار خاصی برای آن قایل شده و انکار یا تردید علیه آن را مسموع ندانسته است و اصل صحت را بر آن لازم الاتباع می داند. مگر آنکه علیه آن ادعای جعل شود.
طبق ماده ۱۲۹۱ قانون مدنی، اسناد عادی در دو مورد اعتبار سند رسمی را دارند:
۱- طرفی که سند علیه او اقامه شده است، صدور آن از منتسب الیه را تصدیق کند.
۲- در محکمه ثابت شود که طرفی که سند را تکذیب کرده، در واقع مهر یا امضا نموده است.
“مقاله پیشنهادی”
پس از انکار و تردید یا ادعای جعل نسبت به سند و ارایه اصول اسناد و صدور قرار رسیدگی به اصالت آن، دادگاه رسیدگی را برای تشخیص اصالت سند آغاز می نماید که راه های رسیدگی به اصالت سند در مواد ۲۲۳، ۲۲۴ و ۲۳۴ قانون آیین دادرسی مدنی پیش بینی شده است و در این خصوص تفاوتی بین نوع تعرض وجود ندارد. برای تشخیص اصالت سند از این راه, به سند یا دلیل دیگری توجه می شود که مفاد سند مورد تعرض را تایید می نماید. بدین معنا که دادگاه می تواند عدم تعارض را با اسناد دیگری که آن را تایید می کند، مطابقت دهد و نیز شکل امضای ذیل سند را با سند مورد تعرض انطباق دهد.
با تحقیق از گواهان و مطلعان تنظیم سند یا مطلعان ذیل سند که دادگاه در این راه به شکل امضا یا مهر سند و مطابقت آن با امضا و مهر منتسب الیه توجه نمی کند، بلکه به این توجه می نماید که آیا گواهان شاهد و ناظر بر تنظیم سند و امضا یا مهر توسط منتسب الیه هستند .
دادگاه موظف است در صورت ضرورت با دقت در سند، تطبیق خط، امضا، اثر انگشت یا هر سند را به کار‌شناس رسمی یا اداره تشخیص هویت پلیس که مورد وثوق دادگاه باشد، ارجاع دهد. بدیهی است زمانی که ارجاع به کار‌شناس ضرورت پیدا می کند هرچند که تبعیت از آن اجباری نمی باشد اما دادگاه باید اقدام خود را در رد نظر کار‌شناسی توجیه نماید. ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی مدنی اختیار دادگاه را مشروط می نماید و بیان می دارد: در صورتی که نظر کار‌شناسی با اوضاع و احوال محقق و معلوم مورد کار‌شناسی مطابقت نداشته باشد، دادگاه به آن ترتیب اثر نخواهد داد؛ بنابراین دادگاه نمی تواند بی دلیل نظر کار‌شناسی را نادیده بگیرد.
روش تشخیص اصالت اسناد – تفاوت‌های ادعای جعل با انکار و تردید در چیست
1- از لحاظ نوع سند: ادعای جعل می تواند نسبت به اسناد رسمی یا غیر رسمی به عمل آید اما انکار و تردید نسبت به اسناد رسمی و اسنادی که اعتبار رسمی دارند، مسموع نخواهد بود.
2- تکلیف اثباتی: اثبات انکار و تردید از سوی اظهارکننده لازم نیست و وی را با تکلیف مواجه نمی سازد اما جعل ادعا است و باید با دلیل اثبات شود.
3- ارایه دلیل جعلیت و زمان آن: طبق ماده ۲۱۹ قانون آیین دادرسی مدنی، ادعای جعلیت باید با ذکر دلیل و در زمان مقرر اقامه گردد، اما در انکار و تردید به صرف اظهار، انکار یا تردید نسبت به سند کفایت می کند و ارایه دهنده باید اصالت آن را اثبات نماید.
4- ابلاغ ادعای جعل و تکلیف تسلیم اصل سند در موعد قانونی: در صورت انکار و تردید، اصل سند باید در همان جلسه به دادگاه ارایه شود و در غیر این صورت از عداد دلایل خارج خواهد شد اما در ادعای جعل چنین نمی باشد. مطابق ماده ۲۲۰ قانون آیین دادرسی مدنی، ادعای جعلیت و دلایل آن به دستور دادگاه باید به طرف مقابل ابلاغ شود که چنانچه به استفاده از سند باقی باشد، باید ظرف ۱۰ روز اصل سند موضوع ادعای جعل را به دادگاه تسلیم نماید . چنانچه صاحب سند در موعد مقرر از تسلیم آن به دفتر دادگاه خودداری کند، سند از عداد دلایل خارج می شود .
روش تشخیص اصالت اسناد – استکتاب چیست
چنانچه سند یا خط یا امضا اطمینان بخشی از منکر در دسترس نباشد، ماده ۲۲۴ قانون آیین دادرسی مدنی به استناد کننده حق اختیار داده است که از او درخواست کتابت کند، یعنی منکر را برای نوشتن یا امضا کردن سندی مشابه به دادگاه فرا خواند. ماده ۲۲۴ بیان می دارد: می توان کسی را که خط یا مهر یا امضا یا اثر انگشت منعکس در سند به او نسبت داده شده است، اگر در حال حیات باشد، برای استکتاب یا اخذ اثر انگشت یا تصدیق مهر دعوت نمود.
عدم حضور یا امتناع او از کتابت یا زدن انگشت یا تصدیق مهر می تواند قرینه صحت سند تلقی گردد. مطابق ماده مذکور دو مورد می تواند با شرایطی قرینه صحت واقع گردد. یکی آنکه منتسب الیه با وجود دعوت حاضر نشود که در این خصوص آنچه حائز اهمیت بوده، آن است که ابلاغ به طور صحیح واقع شده باشد و منتسب الیه خود از اصحاب دعوی باشد و مورد دوم اینکه شخص دعوت شونده از کتابت خودداری نماید که در این خصوص نیز ضمانت اجرای ماده مذکور در صورتی قابل اعمال است که شخص دعوت شونده از اصحاب دعوی باشد.
روش تشخیص اصالت اسناد – تطبیق خط و امضا با اسناد مسلم الصدور
تطبیق خط، امضا، مهر یا اثر انگشت سند مورد تعرض با اسناد مسلم الصدور رایج ترین راهی است که ارایه می شود بنابراین طرفی که باید اصالت سند یا جعلیت را اثبات کند، سند مسلم الصدوری به دادگاه ارایه می کند تا حسب مورد خط، امضا، مهر یا اثر انگشت سند با آن مطابقت داده شود. اساس تطبیق ممکن است سند عادی یا رسمی باشد.
آنچه مهم است مسلم الصدور بودن انتساب آن به کسی می باشد که سند در برابر او مورد استفاده واقع شده است. اما چنانچه نسبت به اسناد عادی قبلا انکار، تردید یا ادعای جعل شده باشد, دیگر خط، مهر، امضا و اثر انگشت آن اسناد نمی تواند اساس تطبیق قرار گیرد؛ هرچند که حکم به صحت آن نیز داده شده باشد. این موضوع در ماده ۲۲۳ قانون آیین دادرسی مدنی تصریح شده است.
