عسر و حرج در طلاق چیست؟
اگر در زندگی مشترک شرایطی به وجود آید که ادامه زندگی برای زن سخت باشد، این را عُسر و حَرَج می‌نامند. در چنین وضعیتی زن می‌تواند تقاضای طلاق بدهد و اگر عسر و حرج در دادگاه ثابت شود،دادگاه می‌تواند مرد را مجبور به طلاق کرده و اگر اجبار نیز کارساز نباشد، زن می‌تواند با اجازه قاضی شرعاً طلاق بگیرد.
از این رو شرایطی که باعث طلاق زن می‌شود را عسر و حرج در طلاق می گویند. در حقیقت این به معنای به وجود آمدن وضعیتی است که ادامه زندگی مشترک را برای زوجه مشقت بار کرده و باعث می‌شود که او نتواند این شرایط را تحمل کند. بنابراین در قانون مدنی ماده ۱۱۳ به این مسئله اشاره شده است.
به طور کلی قانون عسر و حرج در طلاق شرایط گوناگونی دارد که در ادامه این مقاله از موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو به آن می‌پردازیم. بنابراین اگر می‌خواهید با مفاهیم عسر و حرج، عسر و حرج در طلاق، عسر و حرج مهریه و دادخواست طلاق عسر و حرج آشنا شوید و همچنین نمونه دادخواست طلاق عسر و حرج را نیز ببینید، خواندن این مطلب را از دست ندهید.
برای دریافت مشاوره حقوقی رایگان از وکلای موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو، از طریق لیک زیر اقدام فرمایید.
فهرست محتوا
عسر و حرج چیست؟
شاید این سؤال در ذهنتان به وجود بیاید که عسر و حرج به چه معناست؟ در لغت عسر به معنای مشقت، شدت و سختی می‌باشد. حرج نیز در لغت به معنی در تنگنا قرار گرفتن و گناه است. در قانون مدنی ماده ۱۱۳۳ مرد می‌تواند با اراده خود همسرش را طلاق بدهد و در این صورت، دادگاه به تقاضای طلاق مرد برای جدایی از همسرش رسیدگی نموده و حکم طلاق را صادر می‌کند. اما جاری کردن صیغه طلاق وابسته به پرداخت حقوق مالی زن از قبیل مهریه نفقه و غیره است.
اما زن برای جدایی از شوهرش بخاطر اینکه حق طلاق را ندارد و حق طلاق با مرد است، باید بتواند یکی از شروط ۱۲ گانه درج شده در عقدنامه را ثابت کند و سپس تقاضای طلاق برای او پذیرفته می‌شود. اگر مرد مطابق با حکم قطعی دادگاه در حبس قرار گیرد و مدت آن 5 سال یا بیشتر شود، زن می‌تواند با استناد به این حکم قطعی و قانونی، به دادگاه برای گرفتن طلاق خود مراجعه کند. دادگاه نیز با بررسی شرایط، حکم طلاق را صادر می‌نماید تا او بتواند از شوهرش جدا شود.
با توجه به ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی زن می‌تواند با اثبات عسر و حرج درخواست طلاق داده و شوهرش را مجبور به طلاق کند و اگر اجبار زن به نتیجه نرسید، دادگاه خود می‌تواند اجازه طلاق زن را صادر کند. اما همانطور که گفتیم باید زن ثابت کند که ادامه زندگی مشترک برای او غیرممکن بوده و در تنگنا و سختی قرار دارد. بدین ترتیب قانون با توجه به اثبات عسر و حرج، تقاضای طلاق زن را قبول کرده و برای او حکم طلاق را صادر می‌کند.
طلاق عسر و حرج یا طلاق بر مبنای عسر و حرج، یکی از انواع طلاق بوده که از نوع رجعی نبوده و مرد نمی‌تواند مجدد به زن رجوع کند. اگر فقط یکی از مصادیق عسر و حرج به دادگاه اثبات شود، زن می‌تواند از طلاق عسر و حرج استفاده نموده و به زندگی مشترک خاتمه دهد. از جمله مصادیق عسر و حرج عبارتند از: عدم امنیت مالی، جانی، شرافتی و هرگونه موضوعی که باعث شود ادامه زندگی برای زن، همراه با سختی و مشقت است. خوب است بدانید که روند طلاق عسر و حرج در مراحل اولیه چیزی در حدود ۸ ماه تا یک سال طول می‌کشد.
طلاق عسر و حرج و شرایط آن
اگر مردی دارای اخلاقی تند بوده و زندگی را برای همسرش غیرقابل تحمل کند، زن می‌تواند با استناد به شرایط سختی که دارد، به دادگاه مراجعه نموده و تقاضای طلاق بدهد. در این صورت پرونده آن‌ها در دادگاه بررسی شده و ادعای زن مبنی بر نداشتن حسن اخلاق مرد، مورد بررسی قرار می‌گیرد. در نهایت با اثبات شرایط مذکور، حکم طلاق صادر می‌گردد. همچنین زن می‌تواند فرد یا افرادی را برای دادن شهادت در قبال بداخلاقی، توهین و فحاشی مرد و دیگر مواردی که سوء اخلاق او را نشان می‌دهد، در دادگاه حاضر کند.
بدین ترتیب رویه برای طلاق زوجه آسانتر شده و او می‌تواند با بخشش تمام یا قسمتی از مهریه خود، شرایط عسر و حرج مهریه را ثابت نماید و در دادگاه بیان کند که تا چه اندازه زندگی مشترک برای او طاقت فرسا است. بنابراین برای اینکه از قید و بند زوجیت با چنین مردی خارج شود، حاضر است تمام یا قسمتی از مهریه خود را به مرد ببخشد. از این رو حکم طلاق صادر خواهد شد. یکی از موارد حقوقی مهم، طلاق است که در تمامی کشورها و با همه فرهنگ‌ها وجود دارد.
اگر حکم قانونی نشان دهد که ادامه زندگی مشترک برای زوجین امکان پذیر نبوده و آن‌ها به شکل قانونی می‌خواهند اقدام به جدایی از یکدیگر کنند، صیغه طلاق آن‌ها جاری می‌شود. در کشور ما نیز شرایطی به خصوص برای انواع طلاق پیش‌بینی گشته و در قانون مدنی بندهایی به آن اختصاص داده شده است.
طلاق حقی است که در قانون مدنی کشورمان برای مردان در نظر گرفته شده است، اما اگر زنی بتواند عسر و حرج را ثابت کند، می‌تواند حتی بدون داشتن حق طلاق از همسرش جدا شود و حکم دادگاه را دریافت نماید.
طلاق عسر و حرج یا عسر و حرج در طلاق چگونه رخ می‌دهد؟
در پاسخ باید بگوییم که طلاق عسر و حرج همانطور که قبلاً هم اشاره کردیم، طلاقی است که بخاطر شرایط به وجود آمده توسط مرد، زندگی را برای زن مشقت بار می‌کند. اگر زن در زندگی دچار شدت، سختی، ضرر و ناراحتی به واسطه رفتار و کردار همسرش باشد، می‌تواند به زندگی زناشویی خاتمه داده و حکم طلاق خود را بگیرد.
قواعد و قوانین مربوط به این نوع طلاق که یکی از انواع طلاق بائن به شمار می‌رود، مطابق با قانون مدنی و فقه اسلامی می‌باشد. در سال‌های اخیر حمایت‌های قانونی برای زنان در نظر گرفته شده که آن‌ها نیز بتوانند حق طلاق خود را به این واسطه از همسرشان بگیرند.
شرایط طلاق عسر و حرج چیست؟
طلاق عسر و حرج یا عسر و حرج در طلاق یکی از طلاق‌های غیرقابل بازگشت بوده و مطابق با قانون مدنی اگر مصادیق آن اثبات شود و مشخص گردد که مرد شرایط مشقت آوری را برای زن به وجود آورده، او می‌تواند طلاق خود را از شوهرش بگیرد. در زیر برخی از موارد و شرایط طلاق عسر و حرج را عنوان کرده‌ایم.
- ترک زندگی خانوادگی توسط زوج، در طی یک سال، حداقل به مدت شش ماه متوالی و یا نه ماه متناوب و بدون عذر موجه.
- اعتیاد زوج، به مواد مخدر یا الکل، در صورتی که این اعتیاد زیان آور باشد و با وجود الزام وی به ترک، از این موضوع خودداری نماید.
- محکومیت قطعی زوج، به حبس پنج سال یا ببیشتر از آن.
- ضرب و شتم یا هر گونه سوء رفتار اخلاقی زوج، به طوری که عرفا، قابل تحمل نباشد و ادامه زندگی را برای زوجه، با مشقت همراه کند.
- ابتلای زوج، به بیماری‌های صعب العلاج روانی یا ساری یا هر عارضه صعب العلاج دیگری که زندگی مشترک را غیر ممکن و مختل کند.
توجه داشته باشید که در طلاق از طریق عسر و حرج، عدم رضایت مرد برای طلاق دادن زن مطرح نبوده و اگر مردی از طلاق زن خود با به وجود آمدن شرایط عسر و حرج خودداری کند، دادگاه می‌تواند او را مجبور به طلاق دادن همسرش کند و اگر باز هم مرد امتناع ورزید، نماینده دادگاه می‌تواند طلاق زن را از مرد بگیرد.
چقدر طول می‌کشد تا طلاق عسر و حرج صورت گیرد؟
همانطور که اشاره کردیم طلاق عسر و حرج دارای شرایط بخصوصی می‌باشد و به استثناء سایر انواع طلاق، حق طلاق در این نوع به زن داده می‌شود و مردان نمی‌توانند آن را نپذیرند. در پاسخ به این سؤال که طلاق عسر و حرج چقدر طول می‌کشد، باید بگویم که نمی‌توان زمان دقیقی را برای روند عسر و حرج در نظر گرفت. مدت زمانی که طول می‌کشد، بستگی به وقت‌های رسیدگی شعبه‌ها، تعداد پرونده‌ها، جلسات مشاوره، مدت زمانی که زن به اثبات مصادیق عسر و حرج می‌پردازد و … دارد.
بنابراین می‌توان حدوداً این پروسه را ۸ ماه تا یک سال در نظر گرفت. اگر هرگونه سؤال یا مشکلی در رابطه با امور حقوقی و عسر و حرج در طلاق دارید، می‌توانید آن را با کارشناسان و وکلای حرفه‌ای موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو مطرح نمایید. مطمئناً وکلای حرفه‌ای این موسسه پیگیر امور قانونی و حقوقی شما خواهند بود و باعث می‌شوند که بتوانید نتایج مورد نظر خود را به دست آورید.
نمونه دادخواست طلاق به علت عسر و حرج
نمونه رأی طلاق عسر و حرج
در خصوص دعوای خانم ……….. به طرفیت آقای ………….. به خواسته طلاق به استناد عسر و حرج ملاحظه می‌گردد خانم ………….. در دادخواست و جلسه رسیدگی اظهار داشته مدت 23 سال است که با همسرم زندگی می‌کنم فرزندانم همگی کبیر و رشید شده‌اند. از همان ابتدای ازدواج هیچ گونه تفاهمی با هم نداشتیم و با اصرار و اجبار خانواده‌ام حاضر به ازدواج با همسرم شدم با بخشیدن کل مهریه خود که عبارت است از مبلغ ………… ریال و کلیه حقوق مالی تقاضای صدور حکم طلاق را دارم دادگاه زوجین را جهت حصول سازش به داوری ارجاع ولیکن داوران تعرفه شده علی رغم تشکیل جلسات متعدد، هیچ گونه توفیقی جهت صلح و سازش حاصل ننموده‌اند.
خوانده دعوا نیز در جلسه رسیدگی مورخ ………….. در دادگاه حاضر و اظهارات زوجه را تکرار و اظهار می‌دارد همسرم بد اخلاق بوده و هیچ گونه تفاهمی با هم نداریم ولیکن حاضر به طلاق وی نیستم لذا دعوای خواهان را وارد تشخیص و به استناد ماده 1130 قانون مدنی حکم به الزام زوج به طلاق در قبال بذل تمام مهریه صادر و اعلام می‌نماید. رأی صادره ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ قابل تجدیدنظرخواهی در محاکم تجدیدنظر استان و ظرف 20 روز قابل فرجام خواهی در دیوان عالی کشور خواهد بود.
رئیس شعبه ……….. دادگاه خانواده شهر….
نمونه دادخواست طلاق از طرف زوجه به دلیل عسر و حرج
ریاست محترم دادگاه خانواده شهر …………
باسلام؛
احتراماً به استحضار می‌رسانم اینجانب ………….. در تاریخ ………….. مطابق سند نکاحیه …………….. در دفتر ازدواج شماره ……… شهر …………………. با خوانده دعوا ازدواج نمودم و حاصل زندگی مشترک 23 ساله ما 3 فرزند به اسامی 1) ………. 19 ساله 2) ………………… 22 ساله 3) …………….. 11 ساله می‌باشد.
متأسفانه از ابتدای زندگی با همسرم هیچ گونه تفاهمی با هم نداشته و حتی در جزئیات زندگی نیز با هم اختلاف نظر اساسی داریم که در طول زندگی مشترک همیشه صبر پیشه نموده و به دلیل وجود فرزندان و آینده ایشان زندگی مشترک را تحمل نموده‌ام در حال حاضر که فرزندانم همگی بالغ و رشید شده‌اند دیگر ادامه زندگی برای من غیرقابل تحمل شده است لذا با بخشیدن کل مهریه خود که عبارت است از مبلغ …………. ریال تقاضای صدور حکم طلاق را دارم.
