مالیات بر ارزش افزوده
مالیات بر ارزش افزوده یا VAT ، مالیاتی همگانی است که بر همه کالاها و خدمات اعمال می شود به جز کالاها و خدماتی که ازین قاعده معافند و پرداخت آن چند مرحله ای است که در مراحل مختلف تولید، توزیع بر اساس درصدی از ارزش افزوده کالاهای تولید شده و یا خدمات ارائه شده دریافت خواهد شد.
ارزش افزوده در اصطلاح لغوی یعنی افزایش ارزش یک محصول از ابتدای تولید تا مرحله تکمیل در واقع ارزش افزوده یعنی ارزشی که در مراحل مختلف تولید یک محصول به آن افزوده می‌شود و این افزایش قیمت ناشی از کار بر روی یک محصول است. کالاها از زمانی که به شکل مجموعی از مواد خام هستند تا زمانی که به کالاهای مصرفی تبدیل می‌شوند و به دست مصرف‌کنندگان نهایی برسند چندین مرحله را پشت سر می گذارند و در هر مرحله بر ارزش اقتصادی آن ها افزوده می شود.
برای آشنایی با خدمات مالیاتی موسسه عدالت جو اینجا کلیک کنید.
این پول نیز در تمام مراحل بر اساس ما به التفاوت قیمت خرید و فروش محاسبه و دریافت خواهد شد، تولیدکنندگان نیز در هر مرحله ارزش افزوده را محاسبه کرده و به قیمت تمام شده کالا اضافه می نمایند و آن را در نهایت از مصرف کننده نهایی می گیرند. همان طور که گفته شد مالیات بر ارزش افزوده از نوع غیر مستقیم است که بهای آن را مصرف کننده به همراه خرید کالا یا خدمات پرداخت می کند و فروشنده کالا موظف است برطبق قانون و در زمان معین پول دریافتی را به خزانه دولت واریز نماید.
فهرست محتوا
انواع مالیات بر ارزش افزوده
در قانون ایران سه نوع مالیات بر ارزش افزوده مقرر شده است:
مالیات بر ارزش افزوده مصرفی
این نوع بر مبنای کالاها و خدمات مصرفی می باشد در این روش کلیه مخارج سرمایه گذاری ناخالص از پایه مالیاتی حذف شده. تولید ناخالص داخلی ارزش پولی کلیه کالاها و خدمات تولید شده در یک کشور بدون توجه به ملیت صاحبان این عامل در یک دوره معین یعنی یک دوره یک ساله به قیمت جاری می‌باشد. در این نوع سرمایه‌گذاری و استهلاک از پایه مالیات حذف شده و بار پرداخت آن از تولید به مصرف انتقال خواهد یافت.
مالیات بر ارزش افزوده درآمدی
این نوع بر فروش تولید خالص کالاها تحمیل خواهد شد در این نوع استهلاک از پایه کسر شده و سرمایه گذاری خالص مشمول پرداخت می شود، این نوع به بخش تولید و سرمایه گذاری در اقتصاد تحمیل می شود.
مالیات بر ارزش افزوده تولیدی
در این نوع مالیات کلی بر فروش اعمال خواهد شد ، این نوع هم بر کالاهای مصرفی و هم بر کالاهای سرمایه ای تعلق می‌گیرد یعنی در این نوع هزینه کالاهای سرمایه ای نیز مشمول پرداخت خواهند شد. در بین این سه، نوع تولیدی بیشترین پایه مالیاتی و نوع مصرفی کمترین پایه مالیاتی را ایجاد خواهد کرد.
کالاهای معاف از مالیات بر ارزش افزوده
کالاها و خدمات مشمول، کالاها و خدماتی هستند که در زمان فروش یا ارائه آن ها باید در صورت حساب صادره مقدار مالیات و عوارض ارزش افزوده محاسبه شود و هدف از اخذ پول از این کالاها کاهش فشار اقتصادی بر مردم است چرا که با اخذ این پول قیمت ها معلوم خواهد شد و نارضایتی صنایع و اصناف از بین می رود. در مقابل کالاها و خدمات معاف از ارزش افزوده آن دسته از کالاها و خدماتی هستند که در زمان فروش یا توزیع آن ها در صورتحساب صادره نباید مالیات و عوارض ارزش افزوده محاسبه شود دلیل وجود این معافیت ها اهمیت آن ها در زندگی افراد و یا کشور است.
کالاها و خدمات زیادی معاف از ارزش افزوده هستند که در ماده 12 قانون مالیات بر ارزش افزوده مشخص‌شده‌اند و شامل اقلام زیر می باشند:
- کتاب، مطبوعات، دفاتر تحریر و انواع کاغذ چاپ، تحریر و مطبوعات
- اموال غیرمنقول (زمین، ساختمان و …) این معافیت قابل تسری به ارائه خدمات هتلداری، انبارداری، غرفه‌های نمایشگاهی و… نمی باشد.
- محصولات کشاورزی فرآوری نشده و همچنین قهوه، چای و انواع گیاهان تازه
- انواع کود، سم، بذر و نهال
- دام و طیور زنده، آبزیان، زنبورعسل، پرورش کرم ابریشم
- آرد نانوایی، نان، گوشت، قند، شکر، برنج، شیر، پنیر، حبوبات و سویا، روغن نباتی و شیر خشک مخصوص تغذیه کودکان
- انواع دارو (کلیه داروهای وارداتی یا تولید داخل مورد تأیید وزارت بهداشت و درمان آموزش پزشکی به استثنا مکمل‌ها و ویتامین‌های مصرفی انسان)، لوازم مصرفی درمانی، خدمات درمانی (انسانی، حیوانی، گیاهی) و خدمات توان‌بخشی و حمایتی
- انواع خدمات پژوهشی و آموزشی
- خدمات مشمول مالیات بر درآمد حقوق
- خدمات بانکی و اعتباری بانک ها، مؤسسات و تعاونی های اعتباری و صندوق های قرض الحسنه مجاز و صندوق تعاون و همچنین خدمات معاملات و تسویه اوراق بهادار و کالا در بورس ها و بازارهای خارج از بورس
- کالاهای ضروری و شخصی مسافر
- خدمات حمل و نقل عمومی مسافری درون و برون شهری جاده ای، ریلی، هوایی و دریایی
- فرش دستباف
- کالاهای اهدایی که به صورت بلاعوض به وزارتخانه ها، مؤسسات دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی با تأیید گیرنده و هیئت وزیران و حوزه های علمیه
نحوه محاسبه مالیات بر ارزش افزوده
نحوه پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به اداره امور مالیاتی به این شکل است که مشمولین در پایان دوره های سه ماهه اقدام به ارائه اظهارنامه می نمایند. آن‌ها ما به التفاوت ارزش افزوده پرداختی در زمان خرید با ارزش افزوده اخذ شده در زمان فروش را به سازمان پرداخته و باید توجه داشت که هرکدام از فعالان اقتصادی، ارزش افزوده را از حلقه بعدی خود دریافت خواهد کرد و هیچ کدام در عمل از جیب خود پولی به‌عنوان مالیات بر ارزش افزوده پرداخت نخواهند کرد.
این شیوه محاسبه دارای چند مزیت است اولاً در این فرآیند چرخه اقتصادی که یک کالا می پیماید شفاف خواهد شد مزیت دیگر این است که در دریافت این پول هیچ بار و فشاری بر تولیدکننده تحمیل نخواهد شد چرا که در هر مرحله فروشنده پس از فروش کالای خود ارزش افزوده را محاسبه و به قیمت کالا می افزاید و پس از دریافت آن از خریدار بعدی و درج در فاکتور فروش آن را به اداره می پردازد و ارزش افزوده محاسبه شده در نهایت از مصرف‌کننده نهایی اخذ می شود. ارزش افزوده در هر یک از سطوح واحد اقتصادی، طبقه اقتصادی، گروه اقتصادی، بخش اقتصادی، قسمت اقتصادی و کل اقتصاد قابل محاسبه می باشد.
