شرایط و ویژگی های قانونی ثبت اختراع
شرایط و ویژگی های قانونی ثبت اختراع
اختراع نتیجه فکر فرد یا افراد می باشد که برای اولین بار فرایند یا فرآورده ای خاص را ارائه می نماید و مشکلی را در یک حرفه ، فن ، فناوری ، صنعت و از قبیل آنها را حل می کند . حق اختراع عبارت است از حق انحصاری که مخترع برای مدت محدودی جهت استفاده از اختراع خود دارد که این حق انحصاری زمانی به رسمیت شناخته خواهد شد که مخترع درصدد ثبت اختراع خود درآمده و طبق مقررات مربوطه به ثبت آن اقدام کرده باشد وگرنه به هیچ عنوان مورد حمایت قانون گذار قرار نخواهد گرفت . در این مقاله قصد داریم بیشتر به موضوع شرایط و ویژگی های قانونی ثبت اختراع بپردازیم .
حق اختراع نتیجه زحمت،کار و فعالیت مخترع می باشد زیرا کالای جدیدی به بازار عرضه کرده است.البته اختراع باید از نظر اقتصادی و عملی فوراَ قابل استفاده باشد چون قوانین علمی که ممکن است بعداَ منشاء نتایج مهمی شوند از لحاظ مادی ارزش اقتصادی ندارند.علاوه بر آن اختراع باید تازگی داشته باشد و قبلاَ شناخته نشده باشد زیرا در این صورت هر فرد می تواند از آن استفاده کند و اکتشافات قبلی را اشخاص نمی توانند به عنوان اختراع در انحصار خود قرار دهند .
طبق قانون ثبت علایم و اختراعات ایران در رابطه با ثبت اختراعات در ماده 26 ، هر قسم اکتشاف یا اختراع جدید در شعب مختلفه صنعتی یا فلاحتی به کاشف یا مخترع آن حق انحصاری می دهد که بر طبق شرایط و در مدت مقرره در این قانون از اکتشاف یا اختراع خود استفاده کند مشروط بر اینکه اکتشاف یا اختراع مزبور مطابق مقررات این قانون در اداره ثبت اسناد تهران به ثبت رسیده باشد .
طبق ماده 2 قانون ثبت اختراعات ، اختراعی قابل ثبت است که حاوی ابتکار جدید و دارای کاربرد صنعتی باشد.ابتکار جدید عبارت است از آنچه که در فن یا صنعت قبلی وجود نداشته و برای دارنده مهارت عادی در فن مذکور معلوم و آشکار نباشد و از نظر صنعتی، اختراعی کاربردی به شمار می آید که در رشته ای از صنعت قابل ساخت یا استفاده باشد.هدف از صنعت،معنای گسترده آن می باشد و شامل مواردی نظیر صنایع دستی ،کشاورزی ، ماهیگیری و خدمات نیز می شود. در همین رابطه طبق ماده 27( ق.ث.ع.و.ا) ، هر فرد مدعی یکی از امور ذیل باشد می تواند تقاضای ثبت کند:
- اختراع هر محصول صنعتی جدید
- کشف هر وسیله جدید یا اعمال وسایل موجوده به طریق جدید برای تحصیل یک نتیجه یا محصول صنعتی یا فلاحتی
شرایط و ویژگی های قانونی ثبت اختراع
به موجب ماده 4 قانون ثبت اختراعات،طرح های صنعتی و علائم تجاری موارد زیر از حیطه حمایت از اختراع خارج می باشد :
- کشفیات، نظریه های علمی روش های ریاضی و آثار هنری
- روش های تشخیص و معالجه بیماری های انسان یا حیوان (این بند شامل فرآورده های منطبق با تعریف اختراع و مورد استفاده در روش های مزبور نمی شود.)
- طرح ها و قواعد یا روش های انجام کار تجاری و سایر فعالیت های ذهنی و اجتماعی
- آنچه قبلاَ در فنون و صنایع پیش بینی شده باشد (در صورتی که افشاء اختراع ظرف مدت شش ماه قبل از تاریخ تقاضا یا در موارد مقتضی قبل از تاریخ حق تقدم اختراع صورت گرفته باشد، مانع ثبت نخواهد بود.)
- منابع ژنتیک و اجزاء ژنتیک تشکیل دهنده آن ها و همچنین فرآیندهای بیولوژیک تولید آن ها
- اختراعاتی که بهره برداری از آن ها خلاف موازین شرعی یا نظم عمومی و اخلاق حسنه باشد.
همان طور که گفته شد اختراع مطلقاَ نباید قبلاَ منتشر شده باشد وگرنه اختراع نخواهد بود و فقط استثنایی که این اصل دارد در مورد اختراعی می باشد که سابقاَ در خارجه به ثبت رسیده باشد چه در این صورت محققاَ این اختراع معرفی و چاپ و منتشر شده است و لذا طبق ماده 30 قانون ثبت علایم : اگر مخترعی در خارج از ایران اختراعی را به ثبت رسانده باشد بر اساس اختراع خارجی می تواند اختراع خود را در ایران به ثبت برساند به شرطی که مدت اختراعش از ثبت اختراع اولی تجاوز نکند و اگر در این مدت یک نفر دیگر آن اختراع را در ایران به ثمر رساند مخترع نمی تواند جلو کار او را بگیرد و البته برای پس از آن می تواند تقاضای جلوگیری کند ولی از کار افرادی که تا آن تاریخ شروع کرده اند نمی تواند جلوگیری به عمل آورد و به طور کلی خارجیان می توانند اختراعات خود را در ایران به ثبت رسانند مشروط بر اینکه به موجب عهدنامه یا معامله متقابله Receprocite از طرف کشور متبوع مخترع نیز این حق برای مخترعین ایرانی شناخته شده باشد.
