نکات مهمی که درباره سفته باید بدانید
حتماً تا به حال درباره سفته شنیدهاید. اگر بخواهیم به طور کلی بگوییم که سفته چیست؟ میتوانیم آن را اینطور شرح بدهیم: سفته نوعی سند تجاری است که از آن به منظور تضمین استفاده میشود. ممکن است از این نوع ضمانت در زمان استخدام یک فرد در شرکت یا سازمان یا هر جای دیگری استفاده کنند که از آن تحت عنوان تضمین حسن انجام کار، نام میبرند.
سفته یا فته طلب، سندی است که با امضاء نمودن آن تعهد میدهید مبلغی را در موعدی مشخص و یا به صورت عندالمطالبه در وجه حامل و یا در وجه فردی مشخص به او ارائه بدهید. در سفته دو طرف با هم رو در رو هستند. یکی ارائه کننده سند و دیگری دریافت کننده آن است. اگر میخواهید با سفته بیشتر آشنا شوید و همه چیز را درباره آن بدانید، در ادامه این مقاله از موسسه حقوقی آتیه افرینان عدالت جو، همراه ما باشید.
“مقاله پیشنهادی”
تمامی مسائل مالی و حقوقی خود را در رابطه با سفته به کارشناسان و وکالای با سابقه موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو بسپارید.
فهرست محتوا
کاربردهای سفته چیست و از چه بخشهایی تشکیل شده است؟
از جمله کاربردهای سفته میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- یک برگه دارای ارزش برای پرداخت است.
- یک برگه ارزش دار برای کسب اعتبار است.
- یک برگه ارزش دار برای تضمین اجرای تعهدات به خصوص در زمان استخدام است.
یک سفته از بخشهای مختلفی تشکیل شده که عبارتند از:
- نام گیرنده سفته
- مهر یا امضای صادر کننده سفته
- تاریخ صدور سفته
- مبلغ سفته به حروف یا رقم
- تاریخ سررسید سفته که یا موعد دار است یا عندالمطالبه
- مندرجات اختیاری از جمله مکان پرداخت
ضمانت اجرای سفته
شاید این سؤال در ذهنتان به وجود بیاید که آیا ضمانتی برای اجرای سفته وجود دارد؟ باید بدانید که به صراحت در قانون تجارت این موضوع مطرح نشده است ولی بر اساس قانون تجارت، باید شرایط خاصی را در حین صدور رعایت کنید. طبق ماده 319 قانون تجارت، اگر وجه برات یا سفته یا چک را نتوانید به مرور تا 5 سال مطالبه کنید، میتوانید از اموال منقوله شخص صادر کننده سفته، وجه آن را مطالبه نمایید.
اصول و قوانین سفته
یکی از مهمترین موارد در سفته، مبلغ آن است. سفته تقریباً مانند چک است و باید در قبال مبلغی که در آن ذکر میکنید، پاسخگو باشید. در سفته باید حتماً تاریخ آن را قید کنید یا مشخص کنید که عندالمطالبه پرداخت میشود. مبلغ سفته به کسی پرداخت میشود که سفته در وجه او صادر گردیده و چنانچه قسمت نام سفته خالی باشد و یا در وجه حامل نوشته شده باشد، هر کسی که سفته را در دست داشته باشد، میتواند مبلغ آن را دریافت کند.
البته لازم به ذکر است که برای سفته سقف مشخصی تعیین شده است. مثلاً برای یک سفته ده میلیون ریالی به اندازه همان مبلغ تعهد مالی نیاز است و نمیتوان مبلغی بیش از سقف سفته را در آن نوشت.
نحوه صدور سفته چگونه است و چه مراحلی دارد؟
باید قوانین مشخصی را در حین صدور سفته رعایت کنید تا سفته اعتبار داشته باشد و در حکم یک سند تجاری باشد. اگر نکات سفته را رعایت نکنید آن از یک سند تجاری به یک سند معمولی تبدیل میشود و مزایای سند تجاری را نخواهد داشت. حال بیایید با هم مراحل صدور سفته را یک به یک مرور کنیم.
شرایط و سقف
باید در زمان صدور سفته مبلغی کمتر از یا معادل با سقف مشخص شده سفته را در آن درج کنید. همچنین باید مبلغ سفته را به حروف نیز بنویسید تا امکان تخلف در آن وجود نداشته باشد.
تاریخ صدور سفته
طبق قانون اسناد تجاری تاریخ صدور سفته نیز باید در آن ذکر شود، در غیر این صورت سند ارزش تجاری نخواهد داشت. تاریخ مورد نظر باید روز و ماه و سال را در برداشته باشد و به حروف هم نوشته شود.
نام گیرنده سفته
باید حتماً نام کسی که تحویل گیرنده سفته است، در آن ذکر شود. نام گیرنده باعث میشود که مشخص شود، سفته برای چه کسی صادر شده و همانطور که اشاره کردیم، اگر نامی در سفته برای گیرنده درج نشود، در وجه حامل در نظر گرفته میشود و دارنده آن میتواند در حکم دریافت کننده باشد
تاریخ پرداخت سفته
تاریخ هم یک بخش مهم در سفته است و اگر این قسمت پر نشود، قابل وصول بوده و دارنده آن میتواند هر زمان که خواست، برای وصول مبلغ دست به کار شود. بنابراین خوب است که حتماً تاریخ پرداخت در سفته نوشته شود.
امضا یا مهر صادرکننده
زمانی که امضا یا مهر صادر کننده بر روی سفته باشد، تعهد او شکل قانونی پیدا میکند. بنابراین سفتهای که امضا یا مهر صادر کننده را نداشته باشد، تعهدی نیز به دنبال نخواهد داشت.
برای به اجرا گذاشتن سفته، مطالبه و وصول آن یا هر اقدامی بهتر است با کارشناسان ما مشورت نمایید.
اجرا گذاشتن سفته چگونه است؟
سفته بانکی و یا سفتههایی که از کتابفروشی ها تهیه میکنید، هر دو شرایط به اجرا گذاشتن یکسانی دارند. به طور کلی اگر مثلاً یک کارفرما از شما بابت ضمانت حسن انجام کار، سفتهای را دریافت کرده باشد، پس از پایان قرارداد شما باید آن را پس بدهد. چرا که اجرا گذاشتن سفته بدون دلیل قانونی و هنگامی که صادر کننده مرتکب اشتباهی نشده باشد، غیر قانونی است. برای به اجرا گذاشتن سفته باید ابتدا یک اظهارنامه قانونی توسط شاکی پر شود و سپس جرم خیانت در امانت را به دادسرا اعلام گردد.
کارمندی که سفته را به کارفرما تحویل داده، باید اثبات کند که سفته را صرفاً برای حسن انجام کار و اطمینان کارفرما ارائه داده است. در این شرایط حتی اگر هیچ سند کتبی برای اثبات نداشته باشد، میتواند شاهد بیاورد و از وصول بی دلیل سفته جلوگیری کند.
بخش تعزیرات قانون مجازات اسلامی اعلام کرده که هر کس از سفته سفید امضا یا بدون مهری که در اختیار دارد، سوء استفاده کند، از 1 تا 3 سال حبس برای او در نظر گرفته میشود. همچنین در صورتی که اموال منقول یا غیر منقول و یا سفته، چک و یا نوشتهای را به عنوان امانت به کسی بدهید و آن فرد این اموال را تصاحب یا تلف کند، به 6ماه تا 3 سال حبس محکوم میشود.
بنابراین اگر برای استخدام در شرکتی سفته ارائه میدهید، خوب است که حتماً در آن قید کنید که سفته را بابت حسن انجام کار ارائه کردهاید و آن هیچ ارزش دیگری ندارد. همچنین میتوانید یک رونوشت از سفته را با امضای کارفرما نزد خود نگه دارید تا اطمینان خاطر داشته باشید.
نحوه تکمیل سفته چگونه است؟
برای پر کردن سفته که گفتیم یک سند تجاری محسوب میشود، باید شخص صادر کننده حتماً مبلغ تعیین شده و زمانی که قصد پرداخت مبلغ را دارد، روی سفته مشخص کند. سفته در ایران قوانین سختی برای وصول کردن دارد و به همین خاطر طرفداران چک بیشتر از سفته هستند. اما عمدتاً برای استخدام افراد از سفته برای ضمانت استفاده میشود. بنابراین بد نیست که نحوه تکمیل سفته را بدانید تا به مشکل بر نخورید. مراحل پر کردن سفته را در زیر شرح میدهیم.
- نام و نام خانوادگی گیرنده وجه
- نام و نام خانوادگی صادر کننده وجه
- مهر یا امضاء صادر کننده سفته
- تاریخ صدور سفته
- مبلغ سفته (باید به حروف ذکر شود).
- تاریخ پرداخت سفته
- محل پرداخت (این مورد اختیاری است).
- تمبر مالیاتی (هزینهای که برای خرید هر برگ سفته باید پرداخت کنید).
- آدرس محل اقامت صادر کننده (این مورد اختیاری است).
سفته بدون تاریخ و نحوه وصول آن
سفته به نوعی جایگزین پول است و با صادر کردنش، متعهد میشوید که مبلغ مندرج در آن را به تحویل گیرنده بپردازید یا ضمانت میدهید که به تعهدات در قبال او پایبند باشید.
گفتیم که یا سفته در وجه حامل است و هر کسی امکان وصول آن را دارد و یا در وجه فرد مشخصی صادر میشود. اما میتوان با ظهرنویسی سفته را به شخص دیگری انتقال داد تا او امکان وصول سفته را داشته باشد.
اگر قصد مطالبه سفته را دارید، باید به تاریخ آن توجه کنید. چرا که نوشتن تاریخ یعنی اینکه تا پیش از موعد سفته نمیتوانید نسبت به وصول آن اقدام کنید. اگر ظرف ۱۰ روز از تاریخ وعده سفته بگذرد و سفته پرداخت نشود، از طریق دادگاه میتوان نسبت به واخواست سفته اقدام کرد. سفته بدون تاریخ در حکم سفته عند المطالبه است. یعنی دارنده هر زمان که خواست، میتواند آن را وصول کند.
اما در رابطه با سفتههای عندالمطالبه (بدون تاریخ)، دارنده باید حداکثر یک سال نسبت به مطالبه با استفاده از اظهارنامه اقدام نماید و با گذشت یک سال، باید در طی ۱۰ روز واخواست سفته را دریافت کند. البته خوب است بدانید در صورتی که دارنده سفته قصد پرداخت در ایران را داشته باشد، باید ظرف یک سال از تاریخ واخواست اقامه دعوا کند و در صورتی که سفته در خارج پرداخت شود، باید به مدت ۲ سال از تاریخ واخواست جهت اقامه دعوا و وصول آن صبر کند.
قیمت سفته بانکی چقدر است؟
قیمت سفته بانک ملی به این صورت است که برای خرید آن، باید به ازای هر یک میلیون تومان از مبلغ اسمی مشخص شده روی سفته، 500 تومان پرداخت کنید. یعنی اگر قصد خرید 20 میلیون تومان سفته داشته باشید، باید 10000 تومان پرداخت کنید. خوب است بدانید که قیمت و نرخ سفته در سال 1400 نیز مانند سالهای قبل است و تفاوتی نداشته است. قیمت سفته بر اساس سقف آن مشخص میشود. سقف عددی است که بر روی سفته چاپ شده و شما با خریداری هر سفته، معادل با سقف آن تعهد میدهید.
انواع سفته را بشناسید.
سفته انواع مختلفی دارد و برای کاربردهای گوناگونی از آن استفاده میشود. سفته اغلب برای ضمانت و دادن تعهد برای حسن انجام کار در مقابل کارفرمایان ارائه میشود. یا مثلاً ممکن است شما از سفته برای ضمانت پرداخت اقساط وام یا مطالبه یک دین استفاده کنید. در هر صورت میتوان انواع سفته را به شرح زیر بیان کرد.
- سفته برای انجام معاملات
- سفته برای تضمین اجرای تعهدات
- سفته برای تضمین پرداخت اقساط وام
- سفته برای استخدام و تعهد حسن انجام کار
راههای وصول سفته کدام اند؟
دارندهٔ سفته میتواند نسبت به وصول آن اقدام کند و همچنین میتوان با پشت نویسی کردن سفته، آن را به شخص دیگری انتقال داد. اما به طور کلی برای وصول سفته میتوان از دو طریق اقدام کرد که عبارتند از:
وصول سفته از طریق اجرای اسناد رسمی
از آنجایی که سفته یک سند لازم الاجراست، دارنده میتواند برای وصول آن به بخش اجرای اسناد رسمی در ادارهٔ ثبت مراجعه کرده و حتی اقدام به توقیف اموال شخص صادر کننده برای گرفتن وجه سفته نماید. البته در صورت هر گونه سوء استفاده شخص دارندهٔ سفته، صادر کننده میتواند با مشورت وکیل یا افراد متخصص در این زمینه، مراتب کار را پیگیری کند.
وصول سفته از طریق مراجع قضایی
برای دریافت وجه سفته میتوانید به مراجع قضایی دادگستری نیز مراجعه کنید. دارندهٔ سفته باید دادخواست حقوقی خود را بر علیه صادرکننده، پشت نویس و ضامن، تحویل مراجع قضایی بدهد. اگر این اشخاص مطابق قانون محکوم شوند، حکم توقیف اموال آنها صادر میشود و اگر اموالی برای توقیف موجود نباشد، دارنده میتواند حکم بازداشت و زندانی شدن مسئولان سفته را دریافت نماید.