هر آنچه درباره چک باید بدانید

• admin
• • چک و سفته
  • مقاله ها

چک برگه از یک دسته چک است که در معاملات بکار می‌رود و حکم پول را دارد. چک ها معمولاً 5 نوع اصلی مدت دار، تضمینی، امانی، مشروط و سفید امضا دارند. با استفاده از چک که امروزه جزو رایج‌ترین راه‌های پرداخت به شمار می‌رود، خرید و فروش‌های بسیاری صورت می‌گیرد. چک ها انواع گوناگونی دارند. برای پر کردن چک و نوشتن اطلاعات از جمله مشخصات فردی و مبلغ، باید دقت کنید و مواظب باشید که قلم خوردگی یا اشتباهی در آن صورت نگیرد.

درست است که چک یکی از ابزارهای کاربردی در انجام معاملات است ولی کشیدن چک بی‌محل مشکلات بسیاری را به وجئ می‌آورد و شاکیان را به سوی محاکم دادگستری می‌کشاند. چک، به گردش چرخ اقتصادی کمک می‌کند و قوانین و مجازات‌های مخصوص به خودش را دارد. بنابراین دارندگان دسته چک باید از همه قوانین چک آشنا باشند و به عنوان صادر کننده چک، باعث به وجود آمده مشکل برای دریافت کننده آن نشوند.

افرادی فعال در تجارت و دارندگان کسب و کارهای گوناگون دائماً با چک سر و کار دارند و باید از ویژگی‌ها و شرایط آن آشنا باشند. غفلت از قوانین چک ممکن است مشکلات غیر قابل جبران و یا خساراتی همچون ورشکستگی را برای دارندگان به وجود بیاورد. اما استفاده درست و اصولی از چک نیز بسیار خوب و کاربردی است. از آنجایی که عده بسیاری از مردم با چک و قوانین آن آشنایی کافی ندارند، قصد داریم تا در این مقاله از موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو به برسی هرآنچه درباره چک باید بدانید، بپردازیم.

مسائل حقوقی خود را در رابطه با چک، انواع آن، رسیدگی به شکایات پیرامون چک و … را به وکلای فوق حرفه‌ای موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو بسپارید.

چک چیست و دارای چه قسمت‌هایی است؟

چک برگه‌ای ارزش دار است که صادرکنندگان آن با توجه به پولی که در حساب بانکی خود دارند، اقدام به استفاده از آن برای خرید و فروش، ضمانت و یا انجام معامله می‌کنند. برای وصول چک یا برگشت زدنان باید حتماً به بانک مراجعه کنید. خوب است بدانید که هر از گاهی قوانین چک دچار تغییراتی می‌شود و این تغییرات در راستای کاهش مشکلات مربوط به آن است. هنگامی که چکی نوشته می‌شود و از دسته چک جدا می‌شود، سه نفر یعنی صادر کننده چک، بانک و دریافت کننده در آن نقش دارند.

صورت چک شامل بخش‌های گوناگونی است که باید حتماً اطلاعات آن توسط صادر کننده پر شود. مثلاً محل و تاریخ صدور چک باید نوشته شود و امضای صادر کننده نیز روی برگه چک وجود داشته باشد. همچنین نام صادر کننده، کسی که در وجه اش این چک کشیده شده و مبلغ چک به عدد و حروف با واحد ریال باید درج شود.

با برخی از انواع چک آشنا شوید

چک های گوناگونی وجود دارند که ما در اینجا به بررسی 4 مورد از مهمترین ها می‌پردازیم.

چک معمولی

این نوع چک با تضمین صادر کننده‌شان اعتبار دارند. اگر شخصی یک چک معمولی را برای وصول به بانک ببرد، بانکدار ابتدا موجودی حساب جاری صادر کننده را بررسی می‌کند و سپس اگر امضای صادر کننده با نمونه امضایش در بانک مطابقت داشته باشد و ایرادی در کار نباشد، چک وصول می‌شود و مبلغ آن به دارنده، پرداخت می‌شود. اما اگر موجودی حساب کافی نباشد، بانک باید بنا به تقاضای دارنده چک مبلغ موجود در حساب صادر کننده چک را هر چقدر هست، به دارنده چک پرداخت کند و مابقی طلبش را محاسبه کرده و گواهی عدم پرداخت صادر نماید.

چک تأیید شده

اینگونه چک ها به این صورت‌اند که بانک، پاس شدنشان را بنا به حساب جاری صادر کننده، تائید می‌کند. البته بانک تنها در صورت وجود داشتن موجودی کافی در حساب شخص صادر کننده، چک را تأیید می‌کند. با تأیید پرداخت چک از سوی بانک، معادل مبلغ چک در حساب صادر کننده به شکل مسدود شده باقی می‌ماند و بانک مسئولیت پرداخت چک را در زمان مطالبه آن توسط دارنده آن دارد.

چک تضمین شده

صدور و پرداخت این چک از سوی بانک تضمین می‌شود. در این نوع چک در واقع بانک مسئول پرداخت وجه چک است و بانک هم با در نظر گرفتن موجودی حساب مشتری، چنین تضمینی را می‌دهد. بنابراین دارنده چک می‌تواند با اطمینان آن را وصول کند.

چک مسافرتی

این نوع از چک توسط بانک صادر می‌شود و به هر یک از شعب آن بانک که مراجعه شود، وجه قابل دریافت است. توجه داشته باشید که تنها کسی که چک به نام او صادر شده و امضایش روی چک هست، می‌تواند وجه آن را دریافت کند. فرد دارنده باید هنگام دریافت مبلغ چک باید امضای دیگری روی چک بزند. بانک تنها در صورتی وجه چک را پرداخت می‌کند که هر دو امضا مطابقت داشته باشد.

چک بی محل به چه معناست و چه شرایطی دارد؟

محل در زبان مالی یعنی پول. چک بی محل، یعنی چکی که پولی بابت آن در حساب صادر کننده نیست. می‌توان بی محل بودن چک و عدم اعتبار آن را از طریق بانک متوجه شد. طبق قوانین وضع شده برای چک، صادر کننده باید حتماً در تاریخی که روی چک می‌نویسد، وجه مورد نظر را در حسابش داشه باشد. در غیر اینصورت چک بی محل خوانده می‌شود. چک بی‌محل چکی است که بابت آن در حساب صادر کننده وجه کافی وجود ندارد یا حسابش مسدود شده است. در این شرایط اگر مقداری پول در حساب صادر کننده باشد، به دارنده چک پرداخت می‌شود و مابقی طلب او به عنوان بی محل شناخته می‌شود.

مجازات کشیدن چک بی محل چیست؟

بر اساس قانون صدور چک، حکم کشیدن چک بلامحل به شرح زیر است:

• اگر مبلغ چک کمتر از 1 میلیون تومان باشد، حداکثر 6 ماه حبس خواهد داشت.
• اگر مبلغ چک از 1 تا 5 میلیون تومان باشد، از 6 ماه تا 1 سال حبس دارد.
• اگر مبلغ چک بیش از 5 میلیون تومان باشد، محکومیت حبس از 1 تا 2 سال و محرومیت از داشتن دسته چک به مدت 2 سال را در پی دارد.

برای بررسی شکایت و رسیدگی به پرونده حقوقی شما در زمینه چک و سفته و سایر مسائل مالی، آماده خدمت رسانی هستیم.

در چه شرایطی چک وصول نمی‌شود؟

اگر چک مشکلاتی را داشته باشد که در ادامه شرح می‌دهیم، بانک دستور عدم پرداخت دارد و تنها در صورتی امکان وصول چک وجود دارد که پشت نویسی شده باشد و توضیحات لازم همراه با امضای صادر کننده در پشت برگ چک موجود باشد. در زیر دلایل عدم وصول چک را با هم بررسی می‌کنیم.

• اگر صادر کننده چک دستور عدم پرداخت را به بانک بدهد، چک وصول نخواهد شد. این دستور ممکن است به دلیل چک مفقود شده، سرقت شده یا جعل شده باشد. بدین ترتیب با اعلام صاحب چک به بانک راه کلاهبرداری و سوء استفاده برخی از افراد بسته می‌شود.
• اگر امضای صادر کننده چک با نمونه امضای او که در بانک موجود است، متفاوت باشد.
• اگر در متن چک قلم‌خوردگی باشد، چک وصول نمی‌شود.
• اگر در اطلاعات درج شده روی چک، اختلافی وجود داشته باشد.
• اگر چک بی‌محل باشد و صادر کننده آن در حساب خود، موجودی نداشته باشد.

تکلیف بانک در قبال تحویل چک از دارنده چیست؟

بانک بعد از دریافت چک باید به احراز هویت صادر کننده و تطبیق امضای آن با نمونه موجود در بانک بپردازد. همچنین باید حساب صادر کننده چک را به لحاظ موجودی بررسی کند و ببیند که دستور عدم پرداخت یا مسدودی روی آن نباشد. بانک مکلف است در صورتی که دستور عدم پرداخت چک را دارد، وجه چک را تا تعیین تکلیف در مراجع ذی صلاح، نزد خود نگهداری کند. اگر ظرف مدت یک هفته شکایتی از سوی دستور دهنده به عدم پرداخت چک، به مراجع قضایی داده نشود، بانک می‌تواند وجه را به دارنده چک بپردازد.

کسی که به بانک دستور عدم پرداخت چک را داده، چه صادر کننده باشد و چه یک فرد ذی نفع، مکلف است شکایت خود را به مراجع قضایی ظرف یک هفته ارائه بدهد، چرا که در غیر این صورت، وجه به دارنده چک تحویل داده می‌شود.

دارندهٔ چک نیز می‌تواند شکایتی را بر علیه کسی که دستور عدم پرداخت داده، تنظیم کند و با اثبات ادعای خود، دستوردهنده را به حبس تعزیری از 6 ماه تا 2 سال و ممنوعیت از داشتن دسته چک به مدت 2 سال محکوم کند.

چک ضمانت چیست؟

چک ضمانت برای این است که برای شخصی حقیقی یا حقوقی ضامن شوید. هرگاه کسی پشت چکی را با قید ضمانت امضا کند، تنها مسئولیت تضامنی در قبال آن دارد. بر اساس قانون صدور چک، چک های تضمینی عمدتاً بابت قرارهای تأمین کفالت، وثیقه، تضمین وجه نقد یا ضمانت‌نامه بانکی و یا اموال منقول یا غیرمنقولداده می‌شوند.

مطالبه چک چگونه است؟

شما به عنوان یک شاکی از کسی که چک بی محل را برایتان ارائه کرده و یا وجه کافی در حساب خود ندارد، می‌توانید حساب او را مسدود نموده و مراتب کار را با مراجعه به مراکز قضایی موجود در کشور و ثبت شکایت، پیگیری کنید. بنابر قانون صدور چک، دارند می‌تواند وجه چک را همراه با ضرر و زیان خود در دادگاه کیفری مطرح کند و خواهان مطالبه آن شود. شکایت کیفری علیه صادرکننده چک، می‌توانید موجب گرفتن حکم محکومیت او یا وادار کردنش به پرداخت وجه چک خسارت شود.

در چه مواردی صادرکنند چک قابل تعقیب کیفری نیست؟

• اگر ثابت شود چک سفید امضا است.
• اگر در متن چک قید شده باشد که وصول آن منوط به شرطی است.
• اگر در متن چک نوشته شده باشد، بابت تضمین معامله یا تعهدی صادر شده است.
• اگر ثابت شود حتی بدون نوشته شدن در متن چک، وصول وجه منوط به تحقق شرطی است یا بابت تضمین معامله یا تعهدی می‌باشد.
• اگر ثابت شود که چک بدون تاریخ صادر شده و یا تاریخ واقعی صدور آن، مقدم بر تاریخ مندرج در متن چک است.

نحوه استعلام چک در قوانین مصوب 1400

با وجود مشکلات متعدد و شکایات بسیار در باب چک های برگشتی، بلا محل، پولشویی و … قوانین جدید برای چک در سال 1400 وضع شد. این اصلاحات در رابطه با نحوه صدور، دریافت و انتقال چک، قوانینی برای صادرکنندگان و دریافت کنندگان و بسیاری مسائل دیگر از این دست بود. مهم‌ترین ویژگی این قانون، الزام ثبت چک در سامانه «صیاد» بانک مرکزی است که یک سامانه الکترونیکی برای استعلام چک بوده و با هدف یکپارچه سازی فرآیند صدور و وصول دسته چک‌های بانکی ایجاد شده است.

بر این اساس مندرج در چک، اطلاعات هویتی صادر کننده و دریافت کننده چک، همراه با تاریخ سررسید، مبلغ و اطلاعات دیگر، در سامانه صیاد نیز ثبت می‌شوند. بنابراین امکان تخلفات به میزان چشمگیری کاهش یافته است.

admin