نفقه اقارب چیست؟ پرداخت نفقه به چه کسانی جز همسر واجب است؟
یکی از انواع نفقه، نفقه اقارب است که در قانون مدنی، ماده ۱۲۰۴ به آن اشاره شده و مصادیقی برای آن نام برده شده است. نفقه اقارب عبارت است از خوراک، پوشاک، لباس و وسایل مورد نیاز برای زندگی به اندازه‌ای که رفع حاجت صورت گیرد و با در نظر گرفتن استطاعت مالی پرداخت کننده باشد.
یعنی در حقیقت، کمیت و کیفیت نفقه اقارب با توجه به استطاعت مالی شخص انفاق کننده تعیین می‌گردد و اگر او از اوضاع مالی خوبی برخوردار باشد، باید نفقه اقارب را با توجه به وضعیت مالی خوب خود پرداخت کند. اگر می‌خواهید بیشتر در رابطه با نفقه اقارب بدانید و همچنین متوجه شوید که پرداخت آن به چه کسانی جز همسر واجب است، خواندن این مقاله از موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو را از دست ندهید.
“مقاله پیشنهادی”
فهرست محتوا
نفقه اقارب چیست و پرداخت آن به چه کسانی جز همسر واجب است؟
باید در پاسخ به این سؤال بگوییم که نفقه اقارب، نفقه‌ای است که به بستگان با وابستگی نسبی داده می‌شود. معنای لغوی «اقارب»، «نزدیکان» است و نفقه‌ای که برای آن‌ها در نظر گرفته می‌شود، تحت عنوان نفقه اقارب شناخته می‌شود. باید بین ارقاب یا همان بستگان، رابطه خویشاوندی چه از نوع رضاعی و چه از نوع نسبی وجود داشته باشد.
نکته‌ای که در رابطه با نفقه اقارب وجود دارد، این است که باید بستگان نسبی در یک خط عمودی قرار گیرند. مثل پدر، مادر فرزند و نوه. اما بستگانی که در خط افقی قرار گیرند، مثل خواهر، برادر، عمو و عمه، شامل پرداخت نفقه نمی‌شوند. همچنین در ماده 1196 قانون مدنی، بیان شده که روابط بین اقارب ، فقط در قالب نسبی و در خط عمودی اعم از صعودی و نزولی می‌باشد و الزام به پرداخت این نوع نفقه فقط برای این دسته است.
نزولی می‌باشد و الزام به پرداخت این نوع نفقه فقط برای این دسته است.
از طرفی کسی که ملزم به پرداخت نفقه اقارب است، باید استطاعت مالی داشته باشد. همچنین در ماده ۱۱۹۸ قانون مدنی بیان شده که اگر شخص انفاق کننده به لحاظ وضعیت معیشتی در مضیقه باشد و یا به واسطه پرداخت نفقه در مضیقه قرار گیرد، ملزم به پرداخت نفقه ارقاب نیست.
برای تشخیص اینکه فرد تمکن مالی لازم را دارد، باید وضع زندگی شخصی او در جامعه ملاک قرار گیرد. همچنین کسانی مستحق دریافت نفقه اقارب هستند که نیاز مالی داشته باشند. به طور کلی می‌توان گفت اشخاصی که از دید قانون ندار هستند و توان تهیه معیشت خود را ندارند و از اشتغال برخوردار نیستند، بر اساس ماده ۱۱۹۷ قانون مدنی، مستحق دریافت نفقه اقارب می‌باشند.
اگر تعداد افرادی که مستحق دریافت نفقه اقارب هستند، زیاد باشد و فرد انفاق کننده نیز دارای وضعیت مالی بسیار خوبی باشد، او باید نفقه همه افراد مذکور را پرداخت نماید. اما در شرایطی که استطاعت مالی انفاق کننده به اندازه حمایت از همه نباشد، پرداخت نفقه با اولویت انجام می‌شود که البته اولویت با پرداخت نفقه زوجه است.
همچنین در ماده ۱۲۰۳ قانون مدنی آمده است که اگر چندین نفر مستحق دریافت نفقه اقارب هستند و زوجه نیز در میان آن‌ها باشد، زوجه مقدم بر دیگران در نظر گرفته می‌شود و پرداخت نفقه به او اولویت دارد. بعد از زوجه، بستگان خط عمودی به شکل نزولی یا صعودی، اعم از پدر، مادر، فرزند و نوه در اولویت هستند.
همانطور که می دانید نفقه فرزند را باید پدرش پرداخت کند و در صورتی که استطاعت مالی کافی برای پرداخت آن را نداشته باشد، جد پدری مسئول پرداخت نفقه به فرزند او می‌باشد و اگر آن هم استطاعت نداشته باشد، مادر فرزند در صورت استطاعت مالی، باید نفقه فرزندش را پرداخت کند.
در قانون مدنی ماده ۱۱۹۹ بیان شده که نفقه فرزندان بر عهده پدر بوده و در صورتی که پدر فوت کند یا توان انفاق را نداشته باشد، جد پدری و سپس مادر و در نهایت جد مادری عهده دار پرداخت نفقه فرزند می‌باشند.
مجازات پرداخت نکردن نفقه اقارب چیست؟
بر اساس ماده ۵۳ قانون حمایت خانواده، بابت ضمانت اجرای کیفری نفقه اقارب، اگر شخصی توان مالی کافی داشته باشد و نفقه زن خود را در صورت تمکین به او ندهد و از پرداخت آن امتناع ورزد، محکوم به حبس تعزیری درجه شش می‌شود. همچنین امکان تعقیب کیفری منوط به شکایت شاکی خصوصی نیز در هرحال وجود دارد.
همچنین ضمانت اجرای حقوقی آن نیز مطالبه نفقه از سوی افراد واجب النفقه در صورت محکومیت فرد به عدم پرداخت می‌باشد و می‌توان اموال وی را توقیف نموده و مطابق با شرایط قانون محکومیت‌های مالی، از منبع دارایی‌های او نفقه را پرداخت کرد. البته توجه داشته باشید که مطالبه نفقه گذشته اقارب وجهه قانونی نداشته و تنها زوجه می‌تواند نفقه گذشته خود را مطالبه نماید.
تفاوت‌های نفقه اقارب و نفقه زوجیت در چیست؟
در رابطه با پرداخت نفقه زوجیت تمکن مالی مرد شرط نیست و مرد در هر صورت باید نفقه زن خود را پرداخت نماید. ولی در پرداخت نفقه اقارب، فرد انفاق کننده باید تمکن مالی داشته باشد.
در نفقه زوجیت توان مالی زن ملاک نبوده و زن حتی اگر متمول هم باشد، مستحق دریافت نفقه بوده و به او تعلق می‌گیرد. اما در نفقه اقارب نفقه دهنده فقط باید به کسانی نفقه را پرداخت کند که از نظر معیشت توان تأمین هزینه‌های خود را نداشته باشند.
زن بر اساس قانون می‌تواند نفقه گذشته خود را نیز از شوهرش مطالبه کند و این حقی است که زن بر گردن مرد دارد. همچنین بدین واسطه مرد مدیون زن خواهد بود. اما در نفقه اقارب امکان مطالبه نفقه گذشته نبوده و تنها نفقه زمان حال قابل مطالبه است.
در نفقه زن مرد موظف به پرداخت نفقه است و تنها او این وظیفه را بر عهده دارد. اما در نفقه اقارب این رابطه دو طرفه بوده و هر کس که تمکن مالی لازم را داشته باشد، مسئول پرداخت نفقه به فرد ناتوان خواهد بود.
نفقه زن بین سایر دین‌های مرد دارای اولویت می‌باشد، اما نفقه اقارب چنین شرایطی ندارد.
همچنین در میزان نفقه زوجیت وضعیت زن ملاک میزان نفقه قرار می‌گیرد، اما در نفقه اقارب وضعیت نفقه دهنده مورد توجه قرار می‌گیرد.
به طور کلی نفقه اقارب برای برطرف نمودن مشکلات فقر و تنگدستی خانواده‌ها می‌باشد، اما نفقه زوجیت در قبال تمکین زن و زندگی او در کنار مرد می‌باشد.
اقارب چه کسانی هستند؟
بر اساس ماده ۱۱۹۶ قانون مدنی، وابستگانی که رابطه خویشاوندی دارند و همچنین در خط عمودی اعم از صعودی و نزولی قرار می‌گیرند، به طور مثال فرزند، نوه پدر و مادر، مستحق نفقه خواهند بود. اما وابستگانی که در خط افقی باشند، مانند برادر، خواهر، عمو، عمه و دایی در رابطه با نفقه ارقاب، مستحق نمی‌باشند.
اگر هرگونه سؤال یا مشکلی در زمینه نفقه اقارب دارید، می‌توانید آن را با وکلای حرفه‌ای و کارشناسان موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو مطرح کنید تا به واسطه کمک آنان، مسائل حقوقی خود را در این رابطه پیگیری کنید. موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو باسابقه ای درخشان در موفقیت پرونده های خود داش شما را به خوبی راهنمایی می‌نماید.
پس با استفاده از تجارب وکلای این موسسه می‌توانید به موفقیت خود در زمینه‌های حقوقی اطمینان داشته باشید.
برای دریافت مشاوره رایگان از وکلای موسسه حقوقی آتیه آفرینان عدالت جو از طریق لینک زیر اقدام فرمایید.
