وکیل طلاق
مقدمه؛ وکیل طلاق کیست و وکالت در طلاق چگونه است؟
به طور کلی منظور از وکیل طلاق یکی از وکلای پایه یک دادگستری است که پرونده های مربوط به طلاق توافقی و غیر توافقی را پیگیری می نماید. همانطور که اشاره شد کارآموزان وکالت و وکلای پایه دو نمی توانند در پرونده طلاق دخالت کنند و وکالت در این دعوی تنها توسط وکلای پایه یک دادگستری ممکن است.
برحسب این که وکیل طلاق، وکالت زن، شوهر یا هر دوی آنان را به عهده گرفته باشد، وظایف و اختیارات گوناگون و متفاوتی خواهد داشت. در این نوشتار ضمن بررسی شیوه عقد قرارداد وکالت با وکلای پایه یک دادگستری، مهمترین وظایف و اختیارات وکیل طلاق را در قانون ایران مورد بررسی قرار خواهیم داد.
منظور از دعوای طلاق چیست؟
طبق قانون مدنی طلاق یکی از شیوه های انحلال ازدواج دائم است و به انواع گوناگونی تقسیم می شود. از نظر حقوقی طلاق یک ایقاع است که اختیار اعمال آن در دست شوهر قرار دارد. با تصویب قانون حمایت خانواده در سال 1391 استثنائات زیادی بر این حق وارد شد و اختیار مطلق شوهر برای جاری ساختن صیغه طلاق، محدود شد.
با توجه به رضایت یا عدم رضایت زوجین به طلاق، دو نوع طلاق توافقی و غیر توافقی در حقوق امروزه رایج است. طلاق توافقی طلاقی است که با رضایت و توافق زوجین صورت می پذیرد. در مقابل طلاق غیر توافقی با خواست یکی از زوجین و مخالفت همسر او پیگیری می شود. تقسیم بندی های دیگری نیز در رابطه با طلاق در فقه و قانون موجود است.
از جمله تقسیم بندی های مهمی که در مورد طلاق شده است، می توان به طلاق رجعی و بائن اشاره داشت. طلاق رجعی طلاقی است که پس از جاری ساختن صیغه طلاق، شوهر ظرف مهلت معینی (عده) فرصت دارد تا به همسر خود بازگشته و زندگی زناشویی را از سر گیرند. در واقع در طلاق رجعی برای شوهر حق رجعت به ازدواج وجود دارد.
در مقابل اگر طلاق بائن باشد، بلافاصله پس از جاری ساختن صیغه طلاق و ثبت آن زوجین به صورت دائمی از یکدیگر جدا می شوند دیگر برای شوهر یا شخص دیگری حق رجوع وجود نخواهد داشت.
ضرورت مشاوره حقوقی با وکیل طلاق در دعاوی خانوادگی
مطابق با قانون حمایت خانواده، رسیدگی به دعاوی خانوادگی از قبیل طلاق، مهریه، نفقه و … در صلاحیت دادگاه خانواده قرار دارد. رسیدگی در دادگاه خانواده با توجه به موضوع آن، به صورت تخصصی انجام می شود.
گاه انجام یک خطای کوچک در فرایند رسیدگی به پرونده ممکن است نتایج نامطلوب فراوانی را در پی داشته باشد. از همین جهت توصیه ما اینست که پیش از انجام هرگونه اقدام حقوقی در زمینه با طرح دعوای طلاق، با یک یا چند نفر وکیل دادگستری مشاوره حقوقی داشته باشید.
از سوی دیگر شرکت در جلسات رسیدگی دادگاه خانواده و پیگیری عملی دعوای طلاق، آثار منفی روحی و روانی به زوجین تحمیل می شود. در صورت پذیرش وکالت پرونده توسط وکیل طلاق، بدون نیاز به حضور موکل در دادگاه خانواده، وکیل می تواند به نمایندگی از ایشان در دادگاه خانواده حضور یافته و دعوای طلاق را پیگیری نماید.
ضرورت رسیدگی به سایر حقوق مالی و غیر مالی زوجین
مطابق با قانون حمایت خانواده، دادگاه مکلف است هنگام رسیدگی به دعوای طلاق، در خصوص حقوق مالی و غیر مالی زوجین نیز تعیین تکلیف نماید. برخی از مهمترین حقوق مالی و غیر مالی زوجین که توسط وکیل طلاق در دادگاه خانواده پیگیری می شود عبارتند از:
- مهریه زوجه؛ مهریه یا صداق مالی است که هنگام ازدواج یا پس از آن، شوهر به همسر خود تقدیم می کند. میزان مهریه زوجه معمولاً به موجب قباله رسمی ازدواج تعیین می شود. مهریه زوجه از حقوق ممتازه به شمار می رود. زوجه می تواند با مراجعه به اداره ثبت، مهریه خود را به اجراء بگذارد.
- نفقه زوجه و فرزندان؛ بر مبنای قانون مدنی ایران پرداخت هزینه های زندگی زوجه و فرزندان مشترک، بر عهده شوهر قرار دارد. پس از ازدواج شوهر باید هزینه های مربوط به مسکن، پوشاک، خوراک و … همسر و فرزندان را تامین کند.
- حضانت فرزندان مشترک؛ یکی دیگر از موضوعات مهمی که توسط وکیل طلاق پیگیری می شود، مسئله نگهداری و حضانت از فرزندان مشترک پس از طلاق است. همچنین دادگاه خانواده باید در خصوص شیوه و مدت ملاقات فرزندان مشترک با والدین تعیین تکلیف کند.
- اجرت المثل ایام زوجیت؛ به طور کلی زوجه مکلف نیست در منزل شوهر خدماتی مثل شست و شو و رفت و روب انجام دهد. بنابراین چنانچه زوجه به دستور شوهر مبادرت به ارائه این خدمات نموده باشد، هنگام طلاق، مستحق دریافت اجرت المثل آن خواهد بود.
شیوه انعقاد وکالت با وکلای دادگستری
همانطور که اشاره شد، وکالت در طلاق تنها توسط وکلای پایه یک دادگستری ممکن است. برای تنظیم قرارداد وکالت با وکیل، می بایست اصول و مقرراتی را رعایت نمود که در ادامه به برخی از مهمترین آنها اشاره می نماییم:
- نخست می بایست مطمئن شد که شخصی که ادعای وکیل بودن دارد، واقعاً وکیل است. برای این کار می بایست به سامانه اینترنتی حامی وکیل به نشانی search-hamivakil.ir مراجعه نمایید. با مراجعه به سامانه مذکور و وارد نمودن نام و نام خانوادگی شخص، می توانید در خصوص وکیل بودن یا نبودن او استعلام بگیرید.
- پس از اطلاع یافتن از صحت وکیل بودن شخص، نوبت به تنظیم قرارداد وکالت یا همان وکالتنامه می رسد. در حال حاضر قرارداد الکترونیکی وکالت اصولاً می بایست از طریق سامانه اینترنتی عدل ایران و به صورت اینترنتی تنظیم شود. البته در شرایط ویژه مثل هنگامی که موکل در زندان باشد، ممکن است وکالتنامه به صورت فیزیکی نیز تنظیم شود.
- وکلای دادگستری در ازای خدمات وکالت، مبلغی تحت عنوان حق الوکاله دریافت می کنند. میزان حق الوکاله دعوای طلاق با توجه به دانش و تجربه وکیل متفاوت است. به طور کلی محدودیتی در تعیین میزان حق الوکاله دعوای طلاق وجود ندارد.
- ارائه اسناد و مدارک به وکیل؛ پس از ثبت قرارداد وکالت، موکل باید کلیه مدارک و اسنادی که برای روشن شدن موضوع کاربرد دارند را به وکیل ارائه نماید.
شیوه طرح دعوای طلاق در دادگاه خانواده
به موجب ماده 10 قانون حمایت خانواده، دعوای طلاق باید به موجب دادخواست طرح گردد. دادخواست برگه چاپی خاصی است که مشخصات طرفین دعوی و موضوع بر روی آن قید می شود. برای آن که دادخواست طلاق در دادگاه خانواده مورد رسیدگی قرار گیرد، خواهان باید هزینه دادرسی را پرداخت نماید. برخی از مهمترین مندرجات دادخواست طلاق از قرار زیر است:
- نام و مشخصات شناسایی خواهان؛ خواهان کسی است که دعوای طلاق به درخواست او شروع می شود. بنابراین اگر شوهر خواستار طلاق باشد، نام او به عنوان خواهان در دادخواست ذکر می شود. در مقابل نام زوجه به عنوان خوانده ذکر می شود. در صورتی که دعوای طلاق، توافقی باشد، تفاوتی در خواهان و خوانده وجود ندارد.
- نام و مشخصات شناسایی خوانده؛ در بخش بعدی دادخواست باید مشخصات خوانده ذکر شود. خوانده شخصی است که دعوای طلاق بر علیه وی مطرح شده و با طلاق مخالف است.
- موضوع دادخواست؛ یکی دیگر از بخش های مهم دادخواست، موضوع و بهای خواسته می باشد. خواهان یا وکیل طلاق باید در دادخواست موضوع و بهای آن را تعیین نمایند.
- دلایل و مدارک؛ خواهان یا وکیل طلاق باید کلیه دلایل و مدارکی که در سرنوشت موضوع موثر است را در دادخواست ذکر کنند. قباله ازدواج، پرینت رسید بانکی، شهادت شهود، آزمایش پزشکی قانونی و … می توانند به عنوان دلایل و مدارک در دادخواست ارائه نماید.
- یکی دیگر از بخش های مهم دادخواست، شرح دادخواست است که می بایست توسط خواهان یا وکیل او تنظیم شود. در شرح دادخواست می بایست سیر ترتیبی وقایع و رخدادهایی که موجب طرح درخواست طلاق شده است، بیان گردد.
اعسار از پرداخت هزینه دادرسی طلاق
همانطور که اشاره شد رسیدگی به دعوای طلاق در دادگاه خانواده مستلزم پرداخت هزینه دادرسی توسط خواهان است. لکن در بسیاری از موارد خواهان توانایی مالی کافی برای پرداخت هزینه دادرسی دعوای طلاق را ندارد.
در این صورت به استناد ماده 5 قانون حمایت خانواده خواهان می تواند دادخواست اعسار را به دفتر دادگاه ارائه دهد. ارائه دادخواست اعسار به معنای عدم توانایی مالی برای پرداخت هزینه دادرسی است. چنانچه دادخواست اعسار از پرداخت هزینه دادرسی پذیرفته شود، خواهان موقتاً از پرداخت هزینه دادرسی معاف می شود.
شیوه رسیدگی به دعوای طلاق در دادگاه خانواده
پس از تنظیم دادخواست طلاق توسط وکیل طلاق و ارائه آن به دادگاه خانواده، قاضی دادگاه پرونده را مورد بررسی قرار می دهد. در صورتی که دادخواست و پیوست های آن کامل باشد، وقت رسیدگی به دستور قاضی تعیین می شود. وقت رسیدگی به زوجین و وکلای آنان ابلاغ می شود.
پس از تشکیل جلسه دادرسی دادگاه ابتدا باید سعی کند میان زوجین صلح و آشتی ایجاد کرده و ایشان را به ادامه زندگی مشترک ترغیب نماید. در همین راستا دادگاه مکلف است زوجین را به مراکز مشاوره خانواده زیر نظر قوه قضائیه ارجاع دهد.
قاضی دادگاه خانواده می تواند برای روشن شدن ابعاد پرونده قرار کارشناسی، پزشکی قانونی، معاینه محلی و … را صادر کند. پس از انجام این اقدامات و روشن شدن موضوع، دادگاه ختم رسیدگی را اعلام می کند. در حقوق ایران انجام هرگونه طلاق و جدایی میان زوجین مستلزم صدور گواهی عدم امکان سازش توسط دادگاه خانواده است.
صدور گواهی عدم امکان سازش به معنای این است که از نظر دادگاه خانواده، زوجین صلاحیت ادامه زندگی مشترک با همدیگر را ندارند.
پس از صدور گواهی عدم امکان سازش و ابلاغ آن، زوجین سه ماه فرصت دارند تا به یکی از دفاتر ثبت ازدواج و طلاق مراجعه کرده و صیغه طلاق را جاری سازند.
انواع مهریه
یکی از موضوعات مهمی که توسط وکیل طلاق پیگیری می شود، وصول و پرداخت مهریه است. در حقوق ایران مهریه به دو صورت ممکن است تعیین شود، عندالمطالبه و عندالاستطاعه. چنانچه مهریه به صورت عندالمطالبه تعیین شده باشد، هرگاه زوجه مطالبه نماید شوهر باید مهریه را پرداخت کند.
در مقابل اگر مهریه به صورت عندالاستطاعه تعیین شده باشد، شوهر تنها هنگامی تکلیف به پرداخت مهریه دارد که شرایط مالی لازم برای پرداخت مهریه را به دست آورده باشد.
با توجه به این که معمولاً مهریه به موجب سند رسمی قباله ازدواج تعیین می شود، دارای وصف لازم الاجرا می باشد. در نتیجه بدون نیاز به حکم دادگاه، زوجه می تواند قباله ازدواج خود را به مراجع ثبت تقدیم کند تا اجرائیه ثبی صادر شود. با صدور اجرائیه در مورد مهریه، کلیه حساب های بانکی شوهر، اموال منقول و غیر منقول او توقیف می شود.
مزایای پیگیری پرونده توسط وکیل طلاق
بدون تردید حضور وکیل طلاق در پرونده می تواند سرنوشت دعوی را به نفع موکل تغییر دهد. از همین رو در ادامه برخی از مهمترین مزایای پیگیری پرونده توسط وکیل طلاق را مورد بررسی قرار خواهیم داد:
- یکی از مزایای اصلی حضور وکیل طلاق در پرونده این است که حضور موکل در دادگاه خانواده و سایر محاکم قضایی و اداری به حداقل کاهش می یابد. در صورتی که برای مداخله در پرونده وکیل داشته باشید، نیازی به حضور شما در جلسات دادرسی و … نیست.
- نگارش دادخواست و لوایح دقیق؛ بی شک دادخواست، لوایح دفاعیه و سایر نامه های اداری و قضایی، تاثیر به سزایی در سرنوشت پرونده بر جای می گذارند. یکی از مزایای حضور وکیل طلاق در پرونده، نگارش دادخواست و لوایح شیوا و قانونی است.
- از جمله دیگر مزایای حضور وکیل طلاق در پرونده می تواند به احیای حقوق مالی اشاره کرد. هرچند دعوای طلاق یک دعوای غیر مالی است اما آثار و نتایج مالی فراوانی به همراه دارد. وکیل دادگستری حقوق مالی گوناگونی که در عقد ازدواج برای زوجین ایجاد می شود را پیگیری می نماید.
کلام آخر؛ مسئولیت های وکیل طلاق
وکیل طلاق علاوه بر اختیاراتی که از طرف موکل خود به دست می آورد، مسئولیت های انتظامی فراوانی نیز بر عهده دارد. برای مثال وکیل مکلف به حضور در جلسه دادرسی است و بدون عذر موجه نمی تواند از حضور در جلسه خودداری کند. چنانچه وکیل طلاق مقررات انتظامی وکلا را رعایت نکند، می توان در دادسرای انتظامی از ایشان شکایت کرد.
در صورت اثبات تخلف وکیل، ممکن است مجازات های انتظامی مثل ابطال پروانه وکالت یا تنزل درجه در مورد وکیل اجرا شود.